Mantiqiy elementlar xarakteristikasi va parametrlari

Sxematik belgilanishi	Ishlash prinsipi
Chinlik jadvali
		X Y Z 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 1 1

2.«YOKI» - mantiqiy qo'shish, «dizyunksiya» (lotincha:disjunction –ajrataman )elementi. X va Y kirishlarga bir vaqtda “0” signali berilsa (ya'ni ulagichlar bir vaqtda ulanmagan holda bo'lsa), Z chiqishda “0” signali hosil bo'ladi (ya'ni lampa o'chgan holda bo'ladi). Kirishlardan birortasiga yoki bir vaqtda ikkalasiga «1» signali berilsa (ya'ni ulagichlardan biri yoki bir vaqtda ikkalasi ulansa), chiqishda «1» signali hosil bo'ladi (ya'ni lampa yorishadi).
«YoKI» elementi mantiqiy funksiya sifatida Z=X+Y hamda Z=XvY ko’rinishlarda tasvirlanadi.

Sxematik belgilanishi	Ishlash prinsipi	Chinlik jadvali
		X Y Z 0 0 0 0 1 1 1 0 1 1 1 1

3.«INKOR» - Inversiya (lotincha:Inversio-to’ntaraman) mantiqiy inkor qilish («EMAS») elementi. «INKOR» elementining chiqishidagi son uning kirishidagi songa nisbatan teskari kodga ega bo'ladi. «INKOR» elementi mantiqiy funksiya sifatida ko'rinishda tasvirlanadi.

Sxematik belgilanishi	Chinlik jadvali
	X Y 0 0 0 1 1 0 1 1

bu yerda X-kirish signali; Y- chiqish signali.
2. HAM-EMAS, YOKI-EMAS, ISTISNO-YOKI,
ISTISNO-YOKI-EMAS elementlarini grafikda belgilanishi


«VA – EMAS» - mantiqiy ko'paytirishning inkori elementi.
X va Y kirishlarga bir vaqtda “1” signali berilsa, Z chiqishda “0” signali hosil bo'ladi. Kirishlardan birortasiga yoki bir vaqtda ikkalasiga «0» signali berilsa, chiqishda «1» signali hosil bo'ladi.

Sxematik belgilanishi	Mantiqiy funksiyasi	Chinlik jadvali
	,	X Y Z 0 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 0

«YOKI –EMAS» - mantiqiy qo'shishning inkori elementi.
X va Y kirishlar bir vaqtda “0” signali berilsa, Z chiqishda “1” signali hosil bo'ladi. Kirishlardan birortasiga yoki bir vaqtda ikkalasiga «1» signali berilsa, chiqishda «0» signali hosil bo'ladi.

Sxematik belgilanishi	Mantiqiy funksiyasi	Chinlik jadvali
	,	X Y Z 0 0 1 0 1 0 1 0 0 1 1 0

ISTISNO-YOKI mantiqiy element - bu modul 2 bo‘yicha qo‘shish amali (M2- mantiqiy elementi). Agar A va V mantiqiy fikrlarning fakatgina bittasi rost bo‘lsa ularning modul ikki bo‘yicha yig‘indisi rost bo‘ladi. Qolgan barcha hollarda modul 2 bo‘yicha qo‘shish yolg‘ondir.

Demak modul 2 bo‘yicha qo‘shish amali uchun quyidagi o‘tish jadvali o‘rinlidir:

Bu erda: A va V- kirish signallari, X- chiqish signali.
Modul 2 bo‘yicha qo‘shish amalini “M2”- “YOKI”- ni inkor qilish elementi bajaradi va u quyidagicha yoziladi. X=A+V

7. ISTISNO-YOKI-EMAS qonunini qo’llanilish jihatlarini

Ikki o’zgaruvchi o’rtasida bajariladigan ikki va undan ortiq mantiqiy amallarni o’rniga bitta mantiq amali qo’llanilishi mumkinligi ko’rsatilgan. Quyida bu qonunni tavsiflovchi mantiqiy amallar va almashtirishlar keltirilgan.








3. Mavzuga doir masalalar.

1. 
   A & B v C berilgan misolni rostlik jadvali usuli bilan ishlang.
   

A	B	C	A&B	A&BvC
0	0	0	0	0
0	0	1	0	1
0	1	0	0	0
0	1	1	0	1
1	0	0	0	0
1	0	1	0	1
1	1	0	1	1
1	1	1	1	1

2.(A v B) &C misolni ishlash prinsipi hamda ketma-ketlik usuli bilan ishlang. Y: (1v0)&1=1

A B
C

1


3.(X v Y) & Z haqiqiylik usuli bilan ishlang.

X	Y	Z	XvY	Z	(XvY)&Z
0	0	0	0	1	0
0	0	1	0	0	0
0	1	0	1	1	1
0	1	1	1	0	0
1	0	0	1	1	1
1	0	1	1	0	0
1	1	0	1	1	1
1	1	1	1	0	0