Maqsadlaringizdan ikkitasini tanlab olib, "smarter" texnologiyasida yoritib

MANTIQIY SAVOLLAR: 
1. Mark Tven shunday degan edi: “Baqa yeyishga to„g„ri kelsa, uni tongda 
yeganing ma‟qul. Agar ikki baqadan birini yeyishga to„g„ri kelsa, avval semizini 
yegan ma‟qul”. 
Savol: Mark Tvenning so„zlarini izohlang. Qanday ishlarni bajarish siz uchun 
“baqa yeyish” bilan barobar. O„zingizga yoqmaydigan ishni bajarishda 
qanday qoidaga amal qilasiz? 
Baqa yeyishga to„g„ri kelsa, uni tongda yeganing ma‟qul. Chunki, bugun siz 
bilan bundan yomoni bo'lmasligini bilib, kun bo'yi mamnun bo'lishingiz mumkin. 
Agar ikki baqadan birini yeyishga to„g„ri kelsa, avval semizini yegan ma‟qul.Bu 
yerda esa agar oldimizda bir nechta vazifalar bo'lsa, unda biz eng qiyin va 
yoqimsizlaridan boshlashimiz kerakligi nazarda tutilgan. Agar biz kechiktirmoqchi 
bo'lgan qiyin vazifani yengib,birinchi bajarganimizdan ilhomlanib, qolganini 
bemalol va ishtiyoq bilan qilamiz. Masalan maktabda uy vazifasini 
bajarganimizda, biz boshida eng qiyin narsani qilishga harakat qilardik,yoki eng 
yomon o‟qituvchining darsini bajarardik va unga ko'proq vaqt sarfladik, lekin 
keyin qolgan hamma narsani osongina hal qilardik. Bu yerda ham asosiy g‟oya 
shunday. 
Mening ham usulim usulum huddi shunday. Birinchi o‟zimga yoqmaydigan 
murakkab ishlarimni qilib olaman. Chunki qiyin mashqqa navbat kelganda, miya 
charchagan edi, men hech narsa qilishni xohlamadim,men sayr qilaman, keyin buni 
"yangi" bosh bilan qilaman" yoki "men ertalab erta turaman va buni qilaman." kabi 
bohonalar bo‟lishi tabiiy albatta.Oqibatda esa topshiriq yo bajarilmaydi, yo 
shoshqaloqlik bilan bajariladi. Birinchi navbatda kunni “qurbaqalaringizni" qanday 
qilib to'g'ri aniqlashni o'rganish va kunni ularni "yeyish" bilan boshlashdan kifoya. 
2. Yuridik argumentatsiya har bir huquqshunos faoliyatining asosi sanaladi. 
Xususan, sud-tergov faoliyatida jinoyat sodir etilgan shart-sharoit, gumondorning 
shaxsi, jinoiy ashyo, o„g„irlangan narsalar saqlanayotgan joy haqidagi fikrlar ilgari 
suriladi va isbotlanadi.
Yuridik argumentasiyani samarali tashkil etish usullarini izohlang. 
Huquq sohasida ham ta‟sirchan nutqning, notiqlikning o„rni va ahamiyati 
nihoyatda katta. Zero, sohaning qonun ijodkorligi, sud, prokuratura, advokatura, 

---

huquqiy profilaktika, huquqiy targ„ibot va tashviqot singari turli yo„nalishlarida 
faoliyat olib boruvchi huquqshunos-mutaxassislarning asosiy qurollaridan biri 
ta‟sirchan nutq, san‟at darajasidagi notiqlik hisoblanadi. Ular shu orqali o„zlarining 
mashaqqatli faoliyati davomida topgan dalillari, asoslari, xulosalari, hukmlari, 
haqiqatlariga boshqalarni ishontiradilar.Ko‟plab baxslarga duch keladilar. Shuning 
uchun ham huquqshunoslar uchun tanqidiy fikrlashni egallashlari muhim vazifa 
hisoblanadi.
Bugungi kunda huquqiy argumentatsiya predmeti quyidagi asosiy talablarga 
javob berishi kerak: jiddiylik; javobgarlik; halollik; tinglovchilar bilan muloqotda 
ochiqlik. Menimcha,yuridik argumentatsiyani tashkil etishda bir nechta qoidalarga 
rioya qilishimiz kerak. 
Birinchi qoida:Ishonchli, aniq, tushunarli va sodda atamalardan foydalanish. 
Shuni unutmasligimiz kerakki, agar dalillar noaniq va mavhum bo'lsa, ishonchlilik 
osongina yo'qoladi. 
Ikkinchi qoida:Alohida keltirilgan dalillar va faktlar birgalikda taqdim 
etilganidan ko'ra samaraliroq hisoblanadi shuning uchun dalillarni alohida taqdim 
etish kerak.Bundan tashqari bahslar "qahramonlik" monologi yoki deklaratsiya 
shaklida bo'lmasligi kerakSo'zlar oqimidan ko'ra, yaxshi intervalli pauzalar bilan 
yaxshi natijalarga erishish mumkin. 
Bayonotlarning passiv emas, balki faol tuzilishi suhbatdoshga ko'proq ta'sir 
qiladi, ayniqsa dalillarni taqdim etish zarur . 
Uchinchi qoida; Mulohaza har doim to'g'ri ko'rinishi kerak. Ya‟ni agar odam 
haq bo'lsa, oqibatlari siz uchun noqulay bo'lishi mumkin bo'lsa ham, buni ochiq tan 
olishdir. 
Bundan tashqari,diqqatning pasayishini ko'rsatadigan va vaqt o'tkazish yoki 
suhbat mavzusini izlash uchun noto'g'ri pauzalarga olib keladigan soxta 
iboralardan saqlanish ham kerak . 
To'rtinchi qoida ; Tushunish va bahslashishni qiyinlashtiradigan so'z va 
iboralarni ishlatmaslikka harakat qilish.Dalillaringizni, mulohazalaringizni va 
g'oyalaringizni misollar va taqqoslashlar bilan iloji boricha aniqroq taqdim etishga 
intiling, lekin unutmangki, ular suhbatdoshning tajribasiga rozi bo'lmasligi kerak, 
ya'ni unga yaqin va tushunarli bo'lishi kerak.Raqibning ishonchsizligini 
qo'zg'atmaslik va barcha bahs-munozaralaringizni shubha ostiga qo'ymaslik uchun 
haddan tashqari va bo'rttirishdan saqlanish lozim. 

---

Xulosa qiladigan bo‟lsak, yuqoridagi qoidalar orqali yuridik argumentasiyani 
samarali tashkil etish mumk
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‟YXATI; 
1. Shaxsiy rivojlanish.Darslik .-T.:TDTU, 2019.-225 b 
2.Stiven Tulmin (1958) The uses of Argument