Markaziy bankning mustaqilligi

---

Journal of Advanced Research and Stability 
ISSN: 2181-2608 

www.sciencebox.uz/ 
760
“Lifelong Learning and Teaching Problems of XXI Century”
 
Special Issue | 2022

 
MARKAZIY BANKNING MUSTAQILLIGI 
Nizomova Mehrangiz Jamoliddinzoda 
Denov tadbirkorlik va pedagogika institute 2- bosqich talabasi 
Annotatsiya:
Ushbu maqolada Markaziy bankning mustaqilligi tushunchasi va uni hisoblovchi 
xalqaro ko’rsatkichlar tushintirilgan.Markaziy bank mustaqilligining makroiqtisodiy ahamiyati 
tahlil qilingan. 
Kalit so’zlar: GMT,Sukerman, Eyffinger–Shaling, MSM, PM, MM. 
Iqtisodiy adabiyotda Markaziy bankning mustaqilligi tushunchasi turli iqtisodchi olimlar 
tomonidan turlicha talqin etilgan. Massachusets texnologiya universiteti professori Stenli 
Fisherning fikriga ko'ra, Markaziy bank mustaqilligining 2 turi mavjud:
 instrumentlarni tanlashdagi mustaqillik
 maqsadlarni tanlashdagi mustaqillik 
Markaziy bankning iqtisodiy mustaqilligi – bu Markaziy bankning o'z ixtiyoridagi mablag'lar va 
instrumentlardan foydalanishda hukumatdan va davlat boshqaruv organlaridan mustaqilligidir. 
Markaziy bankning mustaqilligini belgilovchi indekslar: 
 Sukerman indeksi;
 GMT (Grilli, Maskiandaro va Tabellinilar tomonidan asos solingan) indeksi;
 Eyffinger–Shaling indeksi; 
Sukerman indeksi mustaqillikni tavsiflovchi 4 ta guruhga bo'lingan 16 ta ko'rsatkichlarni o'zida 
mujassamlashtiradi. Kadrlar siyosatini mustaqilligi pul-kredit siyosatini ishlab chiqish Uning 
maqsadlari va davlat byudjetini moliyalashtirishni chegaralash. Har bir 16 ta ko'rsatkich 0 dan 1 
gacha belgilanishi mumkin. 
GMT indeksi 2 qismdan iborat bo'lib, MBning siyosiy va iqtisodiy mustaqilliligini belgilaydi. 
Har bir qism o'zida indekslarni aks ettirib faqat 2 ta ko'rsatkich bilan belgilanadi. Hozirgi kunda, 
markaziy banklarning mustaqilligini baholash uchun GMT indeksidan dunyo bo’ylab , keng 
foydalanilmoqda, chunki uni hisoblash uchun yetarli ma'lumotlarni olish oson. 
Eyffinger–Shaling indeksi 3 ta faktor asosida hisoblanadi: 
 MBning pul-kredit siyosatini aniqlashdagi mustaqilligi;
 MB boshqaruv organlarida hukumat organlarining mavjudligi;
 Hukumat tomonidan tayinlanadigan MB boshqaruv organlari a'zolarining ulushi; 
Xalqaro amaliyotda Markaziy bankning siyosiy mustaqilligini baholashda GMT indeksidan keng 
foydalaniladi. Ushbu indeksning nomi uni birinchi bo'lib taklif etgan olimlarning familiyalarini 
bosh harfidan kelib chiqqan.
* Grilli
* Maskiandaro

---