Markaziy osiyo xalqlari etnologiyasi

Chalpak (cho‘zma)
odatda, turli aza marosimlari paytida 
pishiriladi. Chalpak pishirish uchun bo‘g ‘irsoqqa qanday xamir 
tayyorlansa, xuddi shunday usulda xamir qoriladi. Tayyor xamirdan 
kichik-kichik zuvalachalar uzib olinib, har biri yupqa ko‘rinishida 
yoyilib, keyin 10-15 daqiqa davomida tindiriladi. Tindirilgan 
chalpaklar dog* qilingan piyozda har ikkala tomonini qizartirib 
qovuriladi.
Lochira.
Ushbu taom ham chalpak va bo ‘g ‘irsoq singari 
xamirdan tayyorlanib, unga iliq sut hamda xamirturush qo‘shib, 
yumshoqroq xamir qilinadi va 2 -3 soat iliq joyda saqlanadi. Zuvalalar 
uzib olinib, o ‘rtacha qalinlikda yoyiladi, so‘ngra zich qilib chakich 
uriladi, keyin esa tandirda yopiladi va uzilganidan so‘ng sovutiladi.
Yupqa.
M azkur taomni tayyorlash uchun xamir qoriladi. Go‘shtli 
qiymaga ziravor va tuz aralashtirilib, piyoz bilan ozgina qovuriladi, 
so ‘ngra sovutiladi. Tindirilgan xamirdan zuvalachalar tayyorlanib, 
qog‘oz yupqaligida yoyiladi. Zuvalachalaming hammasini yoyib 
bo ‘linganidan so‘ng qozon qizdiriladi, moylanadi va yupqalar birin- 
ketin qozonga yopib pishiriladi. Pishgan yupqalar ustma-ust taxlanib, 
usti yopib q o ‘yiladi. Shundan keyin har yupqaning o ‘rtasiga qiyma 
solib buklanadi va laganga solinadi. Shuningdek, xamirdan keskan osh 
va cho‘zma osh kabi bir necha xil suyuq taomlar ham tayyorlangan.
Xalqimiz taomlari orasida ko‘p iste'mol qilinadigan va o ‘zbek 
dasturxonining ko‘rki hamda smilliy g ‘ururi palov bo‘lib, uning 
qovurma palov, chumchuq till! palov, mayiz va no‘xatli palov, xalta

---

palov, xorazm cha (tovuq) palov, qavatoq palov, bedana palov, 
tustovuq palov, tuxum palov, devzira palov, ugra palov va loviya 
palov kabi turlari mavjud.
Guruchdan tayyorlanadigan taomlardan yana shovla, qovurm a 
shovla, moshkichiri, shirguruch va mastavani alohida ta'kidlash 
mumkin. Shuningdek, don mahsulotlaridan guruch va m oshdan 
tashqari no‘xat, loviya, m akkajo‘xori, oq j o ‘xori ham da so ‘k arpa 
ishlatiladi. N o‘xatdan tayyorlanadigan no ‘xatsho‘rak, oq j o ‘xoridan 
tayyorlanadigan j o ‘xori osh juda ham mazali taom lari sirasiga kiradi.