Markaziy Osiyoda sug'oriladigan yerlarning ko'payishi oqibatlari

Erdan foydalanishning o'zgarishi
Mualliflar yerdan foydalanishdagi to‘rtta o‘zgarishlarni keltirib o‘tadilar: (1) Qozog‘istonda ilgari yomg‘irli ekinlar sifatida foydalanilgan erlarni saqlab qolish, (2) Orol dengizining qurishda davom etishi, (3) taloq yerlarning muhim qismini boshqa yerlarga aylantirish. yerdan foydalanish, asosan, butalar va yaylovlar erlari, (4) mintaqada, ayniqsa Qozog'istonda o'rmon maydonining ko'payishi.
Tuproqni o'rganish natijalari, asosan, Qozog'istonda ekin maydonlarining sezilarli darajada qisqarganini va yaylov erlarining shunga o'xshash ko'payishini ko'rsatadi. Bu tashlandiq haydaladigan yerlar yana o‘zining tabiiy o‘tloq holatiga ko‘chib o‘tgan shimoliy Qozog‘istondagi keng hududlarda yomg‘irli ekinlarning to‘xtatilishi bilan bog‘liq. Bu yaylovlar 1950-yillarda sobiq Ittifoqda gʻalla bilan oʻzini-oʻzi taʼminlashga qaratilgan “Tselinnaya” dasturi orqali yetishtirilgan. Biroq hosil past va beqaror bo‘lib, Sovet Ittifoqi parchalanib, bozor mexanizmlari o‘rnatilgach, bu hududlarning ko‘pchiligida qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarish foydasiz bo‘lib qoldi. Shu kabi ekin maydonlaridan yaylovlar va butazorlarga oʻtishlar mintaqaning boshqa mamlakatlarida ham ancha kichikroq boʻlsada kuzatilgan.
Ikkinchi yirik oʻzgarish, asosan, yaylov va butazorlarga koʻchish hisobiga taqir erlar maydonining 19,6 millionga qisqarishi: Qozogʻistonda, asosan, oʻtloqlarga, Oʻzbekiston va Turkmanistonning qurgʻoqchil choʻl hududlarida esa butazorlarga.
Uchinchi yirik oʻzgarish oʻrmon maydonini ikki baravar koʻpaytirishni oʻz ichiga oladi, garchi oʻta past boʻlgan 2,3 million gektardan 4,5 million gektargacha, asosan Qozogʻistondagi (Olmaota va Sharqiy Qozogʻiston viloyatlari) oʻrmonzorlar va oʻtloqlardan oʻrmonlarga koʻchish hisobiga.
Yerdan foydalanishning toʻrtinchi yirik oʻzgarishi Orol dengizining qurishi davom etishi bilan bogʻliq boʻlib, u yerda 2001 yildan beri Qozogʻiston va Oʻzbekistonda 0,4 million gektarga yaqin maydon suvsiz qolgan va yomon yerlarga aylangan. Viloyatdagi yerdan foydalanishdagi boshqa oʻzgarishlarga nisbatan bu oʻzgarish hududda yetarlicha baholanmagan boʻlsa-da, yerdan foydalanishdagi bu oʻzgarishlarning ijtimoiy-iqtisodiy, ekologik va ramziy ahamiyati, ehtimol, mintaqada eng koʻp sezilgan va oʻrganilgandir.