Маъруза 1-2 1-2-мавзу. Статик аниқмас рамаларни ташқи юклар таъсирига кучлар усули билан ҳисоблаш

Маъруза 1-2


1-2-мавзу. СТАТИК АНИҚМАС РАМАЛАРНИ ТАШҚИ ЮКЛАР ТАЪСИРИГА КУЧЛАР УСУЛИ БИЛАН ҲИСОБЛАШ


Режа:


1. Кучлар усулининг асосий системаси ва каноник тенгламалари.
2. Кучлар усулининг каноник тенгламаси коэффициентлари ва озод ҳадларини аниқлаш ва уларни текшириш.
3. Эгувчи момент М_Х, кўндаланг куч Q_x, ва бўйлама куч N_x эпюраларини қуриш ҳамда уларни текшириш.
4. Статик аниқмас рамаларни ташқи юклар таъсирига ҳисоблаш тартиби.


Таянч иборалар: кучлар усулининг асосий системаси, кучлар усулининг каноник тенгламалари, кучлар усулининг каноник тенгламаси коэффициентлари ва озод ҳадларини аниқлаш ва уларни текшириш, раманинг ихтиёрий кесимидаги эгувчи момент М_Х, кўндаланг куч Q_x. , бўйлама куч N_x ларни аниқлаш, эпюраларин куриш ва текшириш.


1. Кучлар усулининг асосий системаси ва каноник тенгламалари.

Қурилишда энг кўп ишлатиладиган конструкциялар сифатида статик аниқмас рамалар қўлланилади. Шу сабабли статик аниқмас рамаларни кучлар усули билан ҳисоблаш қараймиз.

Статик аниқмас рамаларни кучлар усули билан ҳисоблаш унинг статик аниқмаслик даражасини аниқлашдан бошланади, яъни ортиқча боғланишлар сони ҳисобланади. Шундан сўнг асосий система танланади. Асосий система ортиқча боғланишларни ташлаб юбориш билан ҳосил қилинади.
Асосий система деб, статик аниқмас системадаги ортиқча боғланишлар номаълум кучлар билан алмаштирилган, статик аниқ ва геометрик ўзгармас қилиб танланган системага айтилади.
Статик аниқмас система учун асосий система бир неча хил кўринишда танлаш мумкин (13.1-расм, б, в, г, д).
Шундай қилиб, кучлар усулининг асосий системаси қуйидаги усуллар билан танлниши мумкин экан:
1. Ортиқча деб қабул қилинган таянчлар ёки таянч боғланишлари ташлаб юборилади (13.1-расм, б ва в);
2. Берилган системага шарнирлар киритилади (13.1-расм, г);
3. Берилган системанинг бирор кесими қирқилиши мумкин (13.1–расм, д).
13.1-расмда уч номаълумли рама учун тўрт хил асосий система кўрсатилган. Бу тўртала асосий система ҳам геометрик ўзгармас, статик аниқдир.
Тўртала асосий системани ҳисоблаш натижалари бир хил бўлади. Лекин бу асосий системалардан биттаси энг мақбули (рационали) танлаб олинади. Мақбул асосий система 13.1-расм, д ҳисобланади. Бу асосий системада номаълумлар симметрик ва носимметрик бўлиб, уларнинг эгувчи момент эпюралари ҳам симметрик ва носимметрик бўлади.
Чунки, бундай системанинг эгувчи момент эпюрасини қуриш осон бўлиб, кўчишларини аниқлаш соддалашади, баъзи кўчишлар нолга тенг бўлади. Буни биз кейинчалик рамаларни ҳисоблашда қараймиз.