Ma’ruza №1: Kompleks ishlab chiqarish xarajatlarining taqsimlanishi va qo‘shimcha mahsulot ishlab chiqarish (4 soat)

Mahsulot	Mahsulot birligi	Sotish narxi	Ajralish nuqtasidan keyingi tannarx
Ajralish nuqtasida sof sotish mumkin bo‘lgan qiymati
PL –X	21,000	1.60 p.b.	8,400 p.b.	0.70 p.b./1 b.
PL-Y	18,000	2.00	3,600	1.00
PL-Z	11,000	3.00	6,600	1.50
Qo‘shma tannarx = 66,000 p.b.

Uchta mahsulot uchun mahsulot tannarxi jadvalini tuzing:

A) Qo‘shma tannarxni taqsimlashning jismoniy birliklar metodi asosida
B) Qo‘shma tannarxni taqsimlashning sotish qiymati metodi asosida
S) Ajralish nuqtasida sof sotish mumkin bo‘lgan qiymati metodi asosida.


3-masala. Uchta qo‘shma mahsulotni ishlab chiqarish va sotish hajmi to‘g‘risidagi ma’lumotlar qo‘yida keltirilgan:

Mahsultlar	Ishlab chiqarish miqdori	Sotish narxi	Ajralish nuqtasidan keyigi tannarx	Sotish miqdori
N 1	1,500	10 p.b.	3,000	1,200
M 1	2,500	12	-	2,200
Q 1	1,000	15	7,000	600
Qo‘shma tannarx 35,000 p.b.

Har bir mahsulotning tannarxini hisoblang:

A) Ajralish nuqtasida baholangan qiymat
B) Sotish qiymati metodi
S) Jismoniy birliklar metodi
D) Doimiy foiz metodi


4-masala. “Sanshayn oyl” kompaniyasi tozalanmagan o‘simlik yog‘ini xarid qilib oladi. Ushbu yog‘ dastlabki tozalangandan so‘ng ajralish nuqtasida to‘rttta mahsulot olinadi: A, V, S va D. S mahsulot to‘liq ajralish nuqtasidan keyin qayta ishlanmasdan sotiladi. A, V va D ajralish nuqtasidan keyin rafinat qilish ishlovi beriladi, qaysiki undan keyin “A super”, “V super” va “D super” mahsulotlari olinadi. Oxirgi oyda ajralish nuqtasida mahsulot chiqishi qo‘yidagi ma’lumotlar bilan tavsiflanadi:
A mahsulot 300 000 litr
V mahsulot 100 000 litr
S mahsulot 50 000 litr
D mahsulot 50 000 litr
Tozalanmagan yog‘ni xarid qilish va qayta ishlash bo‘yicha qo‘shma tannarx 100 000 p.b. ni tashkil etadi. Hisobot davrining boshida va oxirida zahiralar mavjud emas. Dekabr oyida S mahsulot 50 000 p.b.ga sotilgan. Dekabr oyida quyidagi ma’lumotlar keltirilgan:

Mahsulot	“Super” mahsulot olish uchun qayta ishlashga doir ajralish nuqtasidan keyin bo‘lingan xarajatlar	Daromad
A super	200 000 p.b.	300 000 p.b.
V super	80 000	100 000
D super	90 000	120 000

“Sanshayn Oyl” kompaniyasida ajralish nuqtasida A, V va D mahsulotni sotish imkoniyati tug‘ildi. Ushbu alternativa mahsulotni sotishdan quyidagicha daromad olishga imkon tug‘diradi.

A mahsulot 50,000 p.b.
B mahsulot 30,000
D mahsulot 70,000