Ma’ruza 13. Chervyakli uzatmalar. Uzatmaning geometrik parametrlari va ularni tayyorlash usullari


Download 357.05 Kb.
Pdf ko'rish
Sana12.11.2020
Hajmi357.05 Kb.
#144485
Bog'liq
Ma’ruza 13. Chervyakli uzatmalar. Uzatmaning geometrik parametrlari va ularni tayyorlash usullari.


Ma’ruza 13. Chervyakli uzatmalar. Uzatmaning geometrik parametrlari va 

ularni tayyorlash usullari.

  

Reja 


1.  Chervyakli  uzatmaning  vazifasi  va turlari. 

2.  Afzallik  va kamchiliklari. 

3.  Uzatma  detallari  uchun ishatiladigan  materiallar 

 

Kalit iboralar: Chervyakli uzatma, val, vint, tishli uzatmalar, ayqash, Arximed, 



evol’venta, kirimlar soni, vint chizig’i, konvalyuta.

 

 

Chervyakli  uzatma  -  o’zaro  ayqash  vallar  orasidagi aylanma harakatni vint va u 



bilan  ilashgan  chervyak g’ildiragi  yordamida uzatuvchi  mexanizmdir. 

Ayqashlik  burchagining  qiymati  har xil  bo’ladi, biroq amalda u, asosan 90° bo’ladi. 



Afzalliklari

-  Tuzilishi  oddiy va ixcham. 

-  Radial va shovqinsiz ishlaydi. 

-  O’zi tormozlanuvchi  qilib  tayyorlanishi  mumkin. 

-  Ishonchli ishlaydi. 

Kamchiliklari: 

-  F.I.K nisbatan kichik; 

-  g’ildirak  tishlarining  eyilishi; 

-  g’ildirak  uchun qimmatbaho metall  (bronza) ishlatilish  zarurligi. 

Chervyak  uzatmalar,  chervyak  tanasining  tuzilishiga  qarab  tsilindrik  va  globoid 

turlarga  bo’linadi.  Chervyak  o’ramlarining  shakliga  qarab  :  Arximed,  evol’venta, 

konval’yuta  shaklli  turlarga  bo’linadi.  Vazifasiga  qarab:  kuch  va  moment 

uzatadigan  yoki  kinematik  jixatdan  foydalaniladigan  turlarga  bo’linadi.  Agar 

chervyak  o’z  o’qiga  tik  tekislik  bilan  kesilganda  hosil  bo’lgan  shaklning  izi 

Arximed  spiraliga  o’xshasa,  chervyak  Arximed  chervyagi  deb,  izi  evol’ventaga 

o’xshash  bo’lsa,  evol’ventali  chervyak  deb,  izi  qisqartirilgan  yoki  cho’zilgan 

evol’ventaga  o’xshash bo’lsa, bunday chervyak konvol’yuta chervyak deyiladi. 



Uzatmaning seometrivasi va kinematikasi. Boshlang’ich, bo’lish, ichki  va sirtqi 

diametrlar  uzatmaning  asosiy parametrlari  hisoblanadi.  Ilashmaning  qadami sifatida 

reykaning  chervyak o’qi bo’ylab o’tgan tekislik  bilan  kesilganda  xosil bo’lgan 

qadami ts modul’ sifatida  esa shu qadamning  (ts ning)  P ga nisbati olinadi. 

Chervyaklar  bir kirimli  yoki ko’p kirimli  bo’ladi va Zr bilan  belgilanadi. 

Chervyakning  profil  burchagi a = 20°bo’ladi, o’qiy modul’  

 


Chervyakning  nisbiy  diametri.   

Bo’lish diametri 

d

br

=qm



s

 

sirtqi diametri   D



ci

=d

br



+2m

s

 



ichki  diametric   D

i2

= d



br

 - 2.4m


s

 

Chervyakning  o’ramlar qirqilgan  qismi uzunligi  L. 



Chervyak g’ildiragining  o’lchamlari  bo’lish diametri  d

bz

= m



s

Z

z



 Tish uchi diametri 

D

ez



= d

bz

 + 2 m



s

 

Tish tubi diametri  Diz=  dbz - 2.4ms 



G’ildirak  tishlar  soni Zz >28 qilib olish tavsiya  etiladi. 

Markazlararo  masofa: 

А= 0.5 m

s

 (q +Z



z

Chervyak uzatmalarda  uzatish  soni quyidagicha:   



Chervyak tezligi 

 

 



G’ildirak  tezligi   

λ Chervyak vint  chizig’ining  ko’tarilish  burchagi odatda λ<30 G’ildirakning 

chervyak sirtida sirpnish tezligi

 

Chcrvvakli uzatmada xosil bo'ladigan kuchlar: 



Chervyakdagi  aylana  kucli:     

 

 



G’ildirakdagi  aylana  kuch  

 

 



Uzatmadagi  radial  kuch т = P. tga 

 

 



Adabiyotlar  : 

I.Sulaymonov. “Mashina detallari”  Т. 1981 yil.  194 - 201 betlar. 

J.Botirmuxamedov.  «”  Mashina  detallari  va  yuk  ko’tarish  mexanizmi”  T.1995y. 

277-287  betlar.



 

 

Download 357.05 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling