Маъруза 15 таркиби Дискретизациялаш, квантлаш ва кодлаш жараёнлари

Analog Raqamli O‘zgartruvchilar va ularning muhim tomonlari.  ARO„ 
lar 
analog 
signallarni 
(kuchlanish, 
tok, 
quvvat) 
raqamli 
signallarga 
o„zgartirishga mo„ljallangan elektron qurilmalar hisoblanadi. Ko„p hollarda 
asosan chiqish signallari kuchlanish U hisoblanadi. Shuni hisobga olib 
signallarni raqamli signalga o„tkazishdan oldin uni kuchlanish ko„rinishiga 

---

 
2 
keltirib olinadi. Bunga sabab seriyali ishlab chiqariladigan ko„p mikrosxemalar 
asosan U kuchlanish bilan ishlashga mo„ljallangan.
Umumiy holda U kuchlanish ma‟lum bir vaqtda ega bo„lishi mumkin 
bo„lgan qiymati bilan baholanadi. Lekin kuchlanish haqida gapirganda uning 
ma‟lum T vaqt oraligida o„rtacha erishgan qiymatining ham ko„p hollarda 
tushiniladi. 
Yuqoridagi munosabatdan kelib chiqib ARO„ larni ikki guruhga 
bo„lishimiz mumkin ma’lum bir vaqtdagi (oniy) kuchlanishning qiymati bilan 
ishlovchi ARO‘ va kuchlanishning o‘rtacha qiymati bilan ishlovchi ARO‘lar . 
Kuchlanishni o„rtacha qiymatini hisoblash kuchlanishning oniy qiymatlarini 
integrallash yo„li bilan olinishini hisobga olibgan bu guruhni INTEGRALLASH 
guruhi ham deyiladi. 
Kuchlanishni raqamli kodlarga aylantirishda bir -biri bilan bog„liq 
bo„lmagan uchta bosqichda bajariladi: DISKRETLASH, KVANTLASH va 
KODLASH. Analog signallarni raqamli signalga o„tkazish jarayoni vaqt 
bo„yicha uzluksiz U(t) funksiyani U(t
n
) – ma‟lum bir t vaqtda erishgan 
qiymatini raqamlar ketmaketligi bilan ifodalashdan iboratdir n =0,1,2,3,……..
Analog axborotni raqamli ko„rinishga aylantirish uchun uni 
kvantlaydilar, ya‟ni vaqt bo„yicha uzluksiz signal uning ma‟lum nuqtalardagi 
diskret qiymatlari bilan almashtiriladi. So„ngra berilgan signal oxirgi diskret 
qiymatiga mos ravishda raqam beriladi. Signal diskret darajalarini raqamlar 
ketma – ketligi bilan almashtirish jarayoni kodlash deb ataladi. Olingan 
raqamlar ketma – ketligi signal kodi deb ataladi. 
- birinchi jarayon signalni diskretlash
Kvantlash jarayoni U(t) uzluksiz funksiyani U*
n
(t), funksiya ko„rinishida 
ifodalashdan iborat: 
Bunda U(t) funksiyani butun diapozon bo„yicha D=U(t)
max
-U(t)
mi n
N ta 
urevnlarga bo„linadi va har bir vaqt oralig„idagi U
n
(t) ning qiymati U*
n
(t) 
funksiyani eng yaqin ko„rinishigacha yaqinlashtiriladi.