MA’ruza №2. Elektr stansiyalarida elektr energiya ishlab chiqarish. Reja

1.3.1 Bug‘ turbinali IESning ishlash prinsipi. 

Ishlab turgan IESlar ichida ko‘proq bug‘ turbinali issiqlik elektr stansiyalari 

o‘rin olgan. Bunday IESlarda yoqilg‘ining issiqlik energiyasi bug‘-generatori 

(qozon) – bug‘ olish uchun ishlatiladi, bu erda turbina rotorini, jumladan elektor 

generatorini xarakatga keltiruvchi suv bug‘ining juda katta bosimi va xarorati xosil 

buladi. 

Yoqilg‘i sifatida bunday ESlarda mazut yoki solyarka, xamad tabiiy gaz, 

qo‘mir, torf, slanets, boshqa so‘z bilan aytganda organik yoqilg‘ilarning barcha 

turdagilarga ishlatiladi. 

Bug‘–turbinali IESlarda ishlash prinsipi oddiy.  

-  Avval  yoqilg‘i  qozon  qurilmasi  (bug‘-generatori)da  maxsus  yopish 

kamerasida  bug‘  qozoni  tagida  yoqiladi,  bunday  katta  miqdorda  issiqlik  ajralib, 

quvirlar ichida xarakatlanayotgan suvni bug‘ga aylantiradi; 

-  Bug‘ quvirlari orqali bug‘-turbinasiga uzatiladi; 

-  Bug‘ oqimi aylanish energiyasi elektr generatori o‘qiga beruvchi bug‘-turbina 

rotorini harakatga keltiradi va undan elektr energiyasi ishlab chiqarila boshlaydi. 

 

1.3 Rasm IESlarning ishlash prinsipini Renkin siklga asoslangan. 

- Bug‘ qozonida organik yoqilg‘ini kimyoviy energiyasi bug‘ining potensial 

energiyasiga aylantiradi. Qozondan chiqishda bug‘ potensial energiya zaxirasiga 

---

ega bo‘ladi. 

- Bu energiya bug‘ turbinasi parraklardagi mexanik energiyaga aytiladi. 

- turbina o‘qi elektr generator o‘qi bilan bog‘langan. 

- elektr generatorida mexanik energiyaga aylanadi. 

- turbinada sirkulyasion nasos yordamida etkazib beriladigan sovitilgan 

quvirlar to‘plami joylashgan kondensator tomon yo‘llaniladi. 

- bug‘dan issiqlik ajratib olinib kondensatsiyalanadi. 

Xosil bo‘lgan kondensat etkazib beruvchi nasos yordamida qozoga uzatiladi. 

Bug‘ IESlarining ikki turi mavjud. Bulardan keng tarqalgan kondensatsion 

turdagi bug‘-turbinali KES. Bunday IESlari faqat elektr energiyasi ishlab 

chiqariladi. Ularning F.I.K. 32-38% tashkil etadi. 

Bundan tashqari bug‘-turbinasidan keyingi issiqlikni utilizsiya qiluvchi va uni 

issiqlik energiyasi ko‘rinishida sanoat korxonalari va binolarni isitishga 

yuboruvchi issiqlik elektr markazlari (IEM) mavjud. Bunday IEM larda ham elektr 

ham issiqlik energiyasi ishlab chiqarilishi mumkin. IEMlarda yoqilg‘ini ishlatish 

koeffitsienti (YOIK) 55-70% tashkil etadi. 

 

1.4 Rasm Issiqlik beruvchi EIM ishlashining prinsial sxemasi