Ma’ruza 3 3-mavzu. Inshootlarni harakatlanuvchi yuklarga hisoblash reja

A. Oddiy balka tayanch reaksiyalarining ta’sir chizig‘ini qurish

RA tayanch reaksiyasining ta’sir chizig‘ini qurish. Buning uchun balka
ustida harakatlanuvchi birlik yukni (P=1) chap tayanchdan x masofada joylashtiramiz va statika muvozanat tenglamasini tuzamiz (3.1-rasm, a):


l

R

А
 P l  x  l  x


RА  l P(l l  x)  0,
 М В  0;
Bu ifoda RА tayanch reaksiyasi

l
ta’sir chizig‘i
0  x  l (3.3)
tenglamasi deyiladi. Demak, birlik
tayanch reaksiyasining ta’sir chizig‘i
kuch ( Р  1) balka bo‘ylab harakatlansa, RА
to‘g‘ri chiziq qonuni bo‘yicha o‘zgarar ekan. Tayanch reaksiyasi RА ning ta’sir
chizig‘ini qurish uchun (3.3) tenglamadagi o‘zgaruvchi x ga 0  x  l oraliqda qiymat- lar beramiz.


x  0 bo‘lsa

х  l bo‘lsa

RА = 1;

RА = 0 bo‘ladi.
chizig‘ini ifodalovchi grafikni chizamiz (3.1- rasm, b). Uni qisqacha ( RА t.ch.) deb belgilaymiz.


х
а)
б)

3.1-расм

Р=1

А
В

R

А
R

В


l
Bu qiymatlarga asosan RА ning ta’sir в)
1
RВ т.ч.

RАт.ч.
1

RВ tayanch reaksiyasining ta’sir chizig‘ini qurish. Buning uchun balka
ustida harakatlanuvchi birlik yukni ( Р  1) chap tayanchdan x masofada joylashtiramiz va statika muvozanat tenglamasini tuzamiz (3.1-rasm, a).

l l

RВ  P 

RВ  l  P  x  0,

x x
 М А  0;


0  x  l (3.4)
Bu tenglik RВ tayanch reaksiyasining ta’sir chizig‘i tenglamasidir, bunda 0  x  l , bo‘lib x  0 bo‘lsa RВ = 0; х  l bo‘lsa RВ = 1 bo‘ladi (3.1-rasm, v).
(3.3) va (3.4) ifodalarga ko‘ra, RА va RВ tayanch reaksiyalari ta’sir chiziqlarining ordinatalari musbat ishorali bo‘lib, o‘lchamsiz miqdorlardan iboratdir.
Demak, qurilgan har bir ta’sir chiziq faqat ta’sir chizig‘i qurilgan zo‘riqishning


P  1 kuchning holatiga qarab o‘zgarishini ifodalovchi grafikdir. Masalan, RА ta’sir
chizig‘i faqat RА tayanch reaksiyasini P  1 kuchning holatiga qarab o‘zgarishini ko‘rsatadi. Bu erdan harakatdagi tashqi yukning qanday holatida RА tayanch reaksiyasi maksimal qiymatga ega bo‘lishini aniqlash mumkin.