Маъруза №3 энергетика манбаларини турлари ва уларнинг захиралари

Нефт. Дунё нефт заҳираларининг ҳолатини баҳолаш ҳозирги пайтда кўпчиликни қизиқтирмоқда. Бу қизиқиш кўпгина мамлакатлардаги электр энергияси ишлаб чиқаришида нефт кўмирни сиқиб чиқармоқда. Ҳозирги даврда транспортда ишлатиладиган нефт дунё энергия истеъмолининг 90% ни ташкил этади. Дунёда нефтни геологик заҳиралари 200 млрд. тонна деб баҳоланмоқда, улардан 53 млрд. тоннаси ишончли заҳираларга киради. Нефтни ишончли заҳираларининг ярмидан кўпи Œрта ва Яқин Шарқ мамлакатларида жойлашган. Энг малакали ишчи кучлари жойлашган ривожланган Ғарбий Европа мамлакатларида катта бўлмаган нефт заҳиралари жамланган.

Жадвал 2.

Мамлакат номи	Дунёнинг ишончли нефт заҳиралари, %
АҚШ	9.8
Лотин Америкаси ва Кариб денгизи	7.0
Канада	2.1
Ғарбий Европа	0.5
Африка	8.1
Яқин ва Ўрта Шарқ	60.9

Нефтни тез суръатлар билан истеъмолини ўсиши учта асосий сабаб билан ифодаланади: 1) транспортни барча турларини ривожланиши ва (биринчи навбатда автомобил ва авиация) улар учун суюқ ёқилғини ҳозирча алмаштириш имконияти йўқ; 2) қазиб олиш, ташиш ва фойдаланиш кўрсаткичларни яхшилиги (қаттиқ ёқилғиларга нисбатан); 3) қисқа вақт ичида ва кам сарф-харажатлар билан табиий энергетик манбаларидан фойдаланишга ўтиш. Нефт заҳиралари ва истеъмолчиларининг жойланишидаги тафовути, нефт ташиш усулларини ривожланиши ва йириклашишига олиб келди, масалан катта диаметрли (1 метрдан катта) узатувчи қувурларнинг ва катта юк кўтариш қобилияитига эга бўлган танкерларнинг қурилиши.