MA’RUZA № 5
MAVZU:
Mexanik ish. Quvvat. Mexanik
tizimning kinetik energiyasi va uning tashqi va
ichki kuchlar bajargan ishi bilan bog‘liqligi.
Konservativ va nokonservativ kuchlar. Potensial
energiya. Potensial energiyaning ish va kuch
bilan bog‘liqligi. Mexanikada energiyaning
saqlanish qonuni.
Reja
1.Mexanik ish. Quvvat.
2.Mexanik tizimning kinetik energiyasi va uning tashqi
va ichki kuchlar bajargan ishi bilan bog’liqligi.
3.Konservativ va nokonservativ kuchlar. Potensiyal
energiya. Potensiyal energiyaning kuch bilan bog’liqligi.
3.Mexanikada energiyaning saqlanish qonuni.
Mexanik ish. Quvvat.
Ayrim hodisalarda moddaning harakat shakli o‘zgarmaydi, (masalan,
qizigan jism sovuq jismni isitadi) boshqa hodisalarda harakat boshqa
shaklga o‘tadi.Ammo, barcha hollarda boshqa jismga uzatilgan
energiya, ikkinchi jism olgan energiyaga teng bo‘ladi.
Jism
mexanik harakatining o‘zgarishi unga boshqa jismlar tomonidan
ta’sir etgan kuchlar hisobiga bo‘ladi. Shu sababli, o‘zaro ta’sirla-
shayotgan jismlar orasidagi energiya almashuvi miqdorini baholash
uchun, kuzatilayotgan jismga qo‘yilgan kuchning bajargan ishi ko‘rib
chiqiladi.
1 - rasm. F kuch ta’sirida to‘g‘ri chiziqli harakat qilayotgan jismning
ko‘chishi
Agar, jism to‘g‘ri chiziqli harakat qilayotgan bo‘lsa va unga
ko‘chish yo‘nalishi bilan
burchak hosil qilgan doimiy
kucht a’sir etsa, shu kuchning bajargan ishi kuchning
harakat
yo‘nalishi gaproektsiyasining kuch qo‘yilgan
nuqtaning siljishiga ko‘paytmasiga tengdir (1 - rasm):
F
Gravitatsiya qonuniga asoslanib bajarilgan ish qoyaning balandligi va
toshning massasining ko’paytmasiga teng.
cos
S
F
S
F
A
s
Agar qoyaning balandligi 30 metr bo’lsa oxirgi tezlanish qiymati sekundiga 24.5 m
bo’ladi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:
•
C.Douglas Giancoli, Physics: Principles with Applications,
Prentice Hall; 7th edition, 2014 USA
•
Raymond A. Serway, John W. Jewett. Physics for Scientists and
Engineers with Modern Physics, Cengage Learning; 9 edition,
2013, Brooks/cole 20 Channel Center Street Boston, MA 02210
USA.
•
Sultanov N. Fizika kursi. Darslik, T: Fan va Texnologiya, 2007
•
Исмоилов М., Хабибуллаев П.К., Халиулин М. Физика курси.
Дарслик, Т: Ўзбекистон, 2000
•
Абдурахмонов К.П., Эгамов Ў. Физика курси. Дарслик –
Тошкент, 2010
•
Umirzakov B.Y., Abduvayitov A.A., Boltayev X.X. Fizika fanidan
ma’ruzalar to‘plami (I qism). – Tоshkеnt: TоshDTU, 2016. –122 b.
Do'stlaringiz bilan baham: |