Ma’ruza №8 Маvzu

• Ma’ruza № 8

• Маvzu:

• Elektrokardiografiya (EKG).

• EKG o’zgarishlari. Yurak bo’lmachalari, qorinchalari gipertrofiyasi. O’tkir miokard infarktidagi EKG ko’rinishi. Aritmiyalarning klinik va EKG diagnostikasi. Defibrillyatsiya to`g`risida tushuncha.

Ma’ruza maqsadi:Таlabalarda EKGni yozish tarixi va uning asoslari, hamda yurak kasalliklardagi jahonshumul ahamiyati to’g’risida tushuncha berish. Yurak kasallilarning klinik diagnostikasida EKGning ahamiyati haqida.

• Ma’ruza maqsadi:Таlabalarda EKGni yozish tarixi va uning asoslari, hamda yurak kasalliklardagi jahonshumul ahamiyati to’g’risida tushuncha berish. Yurak kasallilarning klinik diagnostikasida EKGning ahamiyati haqida.

• Таrbiyaviy ahamiyati: tibbiy asboblarni ishlatishda, shu jumladan EKG apparatidan foydalanishda, ehtiyot bo‘lish, uning nozik tomonlarini bilish va asrab-avaylab saqlashga o’rgatish.

Маruza vazifasi: talabalarda EKGga qiziqish uyg’otish, mustaqil yozib olishni o’rganishlariga asos solish. Har bir talaba yurak hastaligi bor bemorlarda EKGni yozib olishni bilishlari shart ekanligini ularning ongiga yetkazish.

• Маruza vazifasi: talabalarda EKGga qiziqish uyg’otish, mustaqil yozib olishni o’rganishlariga asos solish. Har bir talaba yurak hastaligi bor bemorlarda EKGni yozib olishni bilishlari shart ekanligini ularning ongiga yetkazish.

• Kutiladigan natijalar: elektrokardiogramma taxlili to’g’risida tushunchaga ega bo’lishlariga erishish. Yurak hastaliklarini ko’payib borishi va unda EKGning ahamiyati katta ekanligini hattoki ayrim yurak kasalliklarida (miokard infarkti, stenokardiya) EKG orqali tashxis qo’yishni bilishlariga erishish.

Elektrokardiografiya-

• Elektrokardiografiya-

• yurak qisqarganda vujudga keladigan biopotensiallarni grafik qayd qilishga asoslangan usul

Elektrokardiografiya usuli bilan olingan grafik suratlar elektrokardiogramma (EKG)

• Elektrokardiografiya usuli bilan olingan grafik suratlar elektrokardiogramma (EKG)

12 ta klassik ulanishlar:

• 12 ta klassik ulanishlar:

• 3 standart

• 6 ko’krak ulanishlari

• 3 kuchaytirilgan: AVR, AVL, AVF

Qo’shimcha ulanishlar:

• NEB bo’yicha:

• A-anterior:yurak uchi turtkisida

• D-dorsalis: II-qovurg’a oralig’ida o’ngda

• I-inferior: V-qovurg’a oralig’ida orqa aksillar chiziq bo’yicha

EKG ni olish standart va ko`krakdan olish usullaridan foydalanish mumkin.

• EKG ni olish standart va ko`krakdan olish usullaridan foydalanish mumkin.

• Standart usuli: bu usulda elektrodlar tananing quyidagi a’zolariga uch xil kombinatsiyada qo’yilishi mumkin.

• 1.Standart usulda elektrodlar o’ng va chap qo’l bilaklarning pastki qismiga qo’yiladi.

• 2. Standart usulida o’ng qo’l bilagining pastki qismi va chap oyoq boldirining pastki qismiga qo’yiladi.

• 3.Standart usulda chap qo’l bilagining pastki qismi va chap oyoq boldirining pastki qismiga qo’yiladi.

• Bir qutbli kuchaytirilgan usul:

• Biopotensiallar farqi faqat bitta aktiv elektrodga qayd qilinadi.

• Mos ravishda o’ng qo’ldan bir qutbli usul– AVR,

• chap qo’ldan– AYL,

• chap oyoqdan bir qutbli usul– AYF

• Ko’krakdan olish usullari: bu usullar odatda V harfi bilan belgilanadi (Vilson )

• Bir elektrod qo’lda qoldirilib, ikkinchi elektrod tananing quyidagi nuqtalariga qo’yiladi.

• V1 – 4 qovurg’alar oralig’idagi to’sh suyagining o’ng chetiga.

• V2 – 4 qovurg’alar oralig’ining to‘sh suyagining chap chetiga.

• V3 – V2 va V4 usullarida ko’rsatilgan joylar orasida ko’rsatilgan masofaning o’rtasiga.

• V4 – beshinchi qovurg’alar oralig’idagi umrov chap tomonga (lin.medioclavicularis sin).

• V5 – 5-qovurgalar oralig’idagi qo’ltiq osti chizig’idan

• (lin.axillaries anterior sin) chap tomonida.

• V6 – 5 qovurg’alar oralig’idagi o’rta qo’ltiq osti chizig’idan

• (lin. Axillaries media) chap tomonidan.

Тоk harakatining hosil bo’lishi bilanoq, o’ziga hos egri chiziqlar hosil bo’ladi

• Тоk harakatining hosil bo’lishi bilanoq, o’ziga hos egri chiziqlar hosil bo’ladi

• Izoliniyadan yuqoriga qaragan musbat: R, P, T

• pastga qaragan manfiy ikkita tishchalar Q,S.

Yurakning bo’shashish davrida (diastola) tok xarakatlari hosil bo’lmaydi va elektrokardiograf apparati to’g’ri, ya’ni izoelektrik chiziqni qayd etadi.

• Yurakning bo’shashish davrida (diastola) tok xarakatlari hosil bo’lmaydi va elektrokardiograf apparati to’g’ri, ya’ni izoelektrik chiziqni qayd etadi.

EKG

• Quyidagi elementlari farqlanadi:

• Musbat tishlar: Р, R, T,

• Manfiy tishlar: Q и S;

• Davriy musbat tish: U;.

• Intervallar: P- Q, S-T, T-P и R-R.

• komplekslar: QRS и QRST.

• Нормальная ЭКГ

1. Yurak ritmning to’g’riligini

• 1. Yurak ritmning to’g’riligini

• 2.Yurak ritmning sonin

• 3.EKGning quvvati

• 4.Yurak elektr o’qi (o’zagi) ning holati

• 5.EKG elementlarning davomiyligi va kattaligi

• 6.QRST kompleksning davomiyligi aniqlanadi

• 7.Xulosa

60

• 60

• R-R

Norma:

• Norma:

• R2 > R1 > R3

• Vertikal:

• R3 > R2 > R1

• Gorizontal:

• R1 > R2 > R3

EKG voltajini aniqlash

• II standart ulanishida R tishchasining balandligi

• Normada: 5-15 mm ga teng

• 15 mm dan balandi yuqori voltajli

• 5 mm dan pasti past voltajli EKG

Р - m i t r a l e

• Р - m i t r a l e

• P tishcha:

• -Davomiyligi 1.1 sek.dan oshadi

• -Amplitudasi 2.5mm dan ortiq

• -Shakli o’zgargan,2 fazali, o’rkachsimon

• - Revmatizm kasalligining asorati mitral klapanlari yetishmovchiligi (nuqson) da

Р-tishchasi amplitudasi o’zgargan,

• Р-tishchasi amplitudasi o’zgargan,

• davomiyligi ortgan,

• shakli cho’qqisimon o’zgargan.

• Ba’zi bir surunkali o’pka kasalliklari: o’pka emfizemasining og’ir turlari, zotiljamligining ko’p yillik formalari va h.k.

Elektr o’qi chapga siljigan

• Elektr o’qi chapga siljigan

• RV5-6 baland

• SV1-2 chuqur

• R V1 < R V5

• R V5 +SV1- > 35 мм

• o’tish zonasi V2, V1

• Ichki og’ish intervali V5-6 0,05сек ортик

Elektr o’qi o’nga siljigan

• Elektr o’qi o’nga siljigan

• RV1-2 baland

• SV5-6 chuqur

• R V1 +SV 5-6> 10,5 мм

• R V5 +SV1- >

• o’tish zonasi V5, V6

• Ichki og’ish intervali o’nga,

• V1 0,03 сек

• O’ta o’tkir- 15-60 min.

• O’tkir- 2-3 hafta

• O’tkir osti - 6 haftagacha

• Chandiqli - oylar-yillar

O`tkir miokard infarktida EKG o`zgarishlari

Ishemiyaning EKG belgilari:

• Ishemiyaning EKG belgilari:

• S – T intervalning izoliniyadan yuqoriga yoki pastga (>1 mm dan ko’p) siljishi (ishemiya belgisi)

• Osoyishtalik paytidagi normal EKG yurakning ishemik kasalligi borligini istisno etmaydi

• Ма’lum bir shart – sharoitda yuzaga keladi

• Hurujli xarakterga ega

• Коronar reaktiv preparatlarning effektivligi

Miokard infarktining diagnostikasi:

• Miokard infarktining diagnostikasi:

• Miokard infarkti-yurak mushagining bir qismning qon bilan taminlanishining buzilishi oqibatida uning nekrozga uchrashi.

• Jarohatlanishi harakteriga qarab:

• ST intervalining va T tishning o’zgarishlari

• QS tishning paydo bo’lishi (transmural),

• Q tishning borligi, R tishning kichiklashuvi.

• Q tishning chuqurligi va davomiyligi ortishi

Aritmiya-

• Aritmiya-

• Yurak ritmi,

• -tezligi,

• -qozg`aluvchanligi,

• -qisqaruvchanligining

• buzilishi

• Sinusli taxikardiya:yurak qisqarishlari 90-120 tadan 150 tagacha etgan hollarda ro’y beradi. Bunday holat kuchli his hayajondan, og’ir mehnat faoliyatidan, so’ng hamda yurak nuqsonlarida uchraydi.

Sinusli bradikardiya:

• Sinusli bradikardiya:

• Sog’lom odamlarda sovuq ob-havo ta’sirida, yoki sport muntazam shug’illanuvchilarda uchraydi. Sinusli bradikardiya miya o’smalari, meningit, miyaga qon qo’yilishi qabilarda bosh ichki bosimning oshishida, miokard infarktining ba’zi turlarida ro’y beradi.

Sinus taxikardiyasi, bradikardiyasi va aritmiyasi

Ekstrasistoliya

• Ekstrasistoliya

• Yurakning navbatdan tashqari favqulotdagi qisqarishi.

• Yurak o’tkazuvchi qismlaridagi o’tkazuvchi nuqtalarning qayta qo’zg’alishidan paydo bo’ladi.

Ekstrasistoliya

• Ekstrasistoliya

Bo’lmachalar ekstrasistolasiga quydagilar xosdir:

• Bo’lmachalar ekstrasistolasiga quydagilar xosdir:

• - Yurak kompleksning navbatdan tashqari hosil bo’lishi

• - Р – tishchaning saqlanishi va uning T-tishcha ustiga tushib qolishi.

• QRS qorincha kompleksning normal holda qolishi.

• - Т – Р diastolik pauzaning uzayishi.

Bo’lmachalar ekstrasistoliyasi

• Bo’lmachalar ekstrasistoliyasi

Qorinchalar ekstrasistolasi:

• Qorinchalar ekstrasistolasi:

• - navbatdagi tashqari QRS qorincha kompleks hosil bo’lishi.

• - Р – tishchaning yo’qolishi

• - QRS – kompleksning deformasi, uning quvvati va davomiyligining o’zgarishi

• - Т – tishchaning o’zgarishi

Qorinchalar ekstrasistolasi

• Qorinchalar ekstrasistolasi

Ekstrasistolaning bitta normal impulsdan keyin kelishi -

• Ekstrasistolaning bitta normal impulsdan keyin kelishi -

• Bigemeniya

• Ekstrasistolaning ikkitadan ortiq normal impulsdan keyin kelishi -

• Trigemeniya

• Ekstrasistolaning uchtadan ortiq normal impulsdan keyin kelishi-

• Kvadrigeminiya

• Ekstrasistolaning ko’p qaytarilishi

• Gruppali ekstrasistola

• Normal sinus impulslar bilan ektopik impulslar galma – gal kelishi-

• Alloritmiya

Аlloritmik ekstrasistoliya

• Аlloritmik ekstrasistoliya

• Yurak qisqarishlarining soni birdaniga 1 minutda 180-240 tagacha ko’tarilishi paroksizmal taxikardiya

Qorinchalar paroksizmal taxikardiyasi

• Qorinchalar paroksizmal taxikardiyasi

Supraventikulyar paroksizmal taxikardiya

• Supraventikulyar paroksizmal taxikardiya

Yurak o’tkazuvchanlik

• Yurak o’tkazuvchanlik

• funksiyasining buzilishi

• -

• Blokadalar

Sinoaurikulyar blokada- ayrim hollarda bitta yurak qorinchasi qisqarishining QRS tushib qolishi va diastola davrning uzayishi

• Sinoaurikulyar blokada- ayrim hollarda bitta yurak qorinchasi qisqarishining QRS tushib qolishi va diastola davrning uzayishi

Bo’lmachalar blokadasi

• Bo’lmachalar blokadasi

Аtrioventikulyar blokada–

• Аtrioventikulyar blokada–

• Bo’lmachadan qorinchaga impulslar o’tishi buzilganida yuzaga keladi.

• 3 darajaga bo’linadi.

Sinoaterial blokada

• Sinoaterial blokada

1 – darajali blokada -

• 1 – darajali blokada -

• Uning klinik belgilari bo’lmay u faqat EKG orqali PQ oraliqning 0.3-0.4 sekunddan ko’proq uzayishi

АV-blokada I daraja

• АV-blokada I daraja

АV-blokada II- daraja, I va II tip

• АV-blokada II- daraja, I va II tip

2 – darajali atrioventikulyar blokada -

• 2 – darajali atrioventikulyar blokada -

• * Аshof – Tavar tugunchasi va Gis bog’lami orqali bo’lmachadan qorinchaga impulslar o’tishi qiyinlasha borib

• * P-Q orqali uzayib boradi va natijada impulslardan biri bo’lmachalardan qorinchalarga yetib bormaydi

• EKGda QRS kompleks qayd qilinmaydi.

• * Shundan so’ng yana o’tkazuvchanlik qayta tiklanib impulslar normal o’ta boshlaydi

• * bir necha muddatdan so’ng o’tkazuvchanlik yana buziladi

• * P-Q oraliq uzayib boradi

• * Р tishchadan

• keyin uzun diastola xosil bo’ladi

• Sаmoylov – Venkebax davri

• * EKGda P tishchalar soni qorincha QRS sonidan ko’p bo’lib, ular o’rtasidagi munosabat: 2:1; 3:1, va hok.

• -

• To’liq bo’lmagan yurak blokadasi Bo’lmachalardan qorinchalarga impulslardan 2 yoki 3-si o’tadi.

3 – darajali blokadalar

• 3 – darajali blokadalar

• Bunda hech bir impuls bo’lmalardan qorinchalarga o’tmaydi. Sinus tugunlari faqat bo’lmachalar uchungina ko’zg’alish markazi bo’lib hizmat qiladi. Qorinchalar faqat 2-4 darajali hususiy avtomatik markazlar hisobiga 1 minuti 30-40 marotabagacha qisqaradi_

• Butkul blokada

Yurakning ko’zlanishini o’tkazuvchi sistemaning pastki qismlaridan boshlansa

• Yurakning ko’zlanishini o’tkazuvchi sistemaning pastki qismlaridan boshlansa

• QRS kompleks o’z shaklini o’zgartiradi, chunki bunda qorinchalar ko’zg’alishi kuchli buzilgan bo’ladi

• _

• Ko’ndalang blokadalar

O’qituvchining aloxida ko’rsatmalari:

• O’qituvchining aloxida ko’rsatmalari:

• Yurakni eshitib ko’rilganda yurak tonlari bo’g’iq ovozda bo’ladi, ba’zan esa

• Kuchli birinchi tonni zambaraksimon Strajesko tonini

• eshitish mumkin

• Аgar yurak qisqarishlarning soni bir minutda 20 va undan kam bo’lsabemorlarda

• Моrgani – Edems – Stoks tutqanog’i

• yuzaga keladi

Miltillovchi aritmiya Ashoff-Tovar tugunchasining o’tkazuvchanlik hususiyatiga qarab uch turga bo’linadi.

• Miltillovchi aritmiya Ashoff-Tovar tugunchasining o’tkazuvchanlik hususiyatiga qarab uch turga bo’linadi.

• 1 . Тахiaritmik miltillovchi aritmiya.

• Bunda yurak qorinchalari 120-160 tagacha qiqaradi

• 2. Bradiaritmik miltillovchi aritmiya.

• Bundа yurak ritmi bir minutda 60 tadan oshmaydi

• 3. Normal sistolik miltillovchi aritmiya.

• Bunday miltillovchi aritmiyada yurak qorinchalari 1 minutda 60-80 marotaba qisqaradi

Bo’lmachalar titrashi

• Bo’lmachalar titrashi

Bo’lmachalar xilpillashi

• Bo’lmachalar xilpillashi

Qorinchalar titrashi va xilpillashi

• Qorinchalar titrashi va xilpillashi

• - EKGda miltillovchi aritmiya :

• Р tishcha yo’qoladi.

• QRS tartibsiz, shaklli o’zgargan

• * Qorinchalar titrashi va miltillashi yurak ritmini og’ir buzlishidan darak beradi-tezda yurakni to’htashiga olib keladi.

• - Yurak muskul qavatining og’ir zararlanishidan so’ng quyidagi kasalliklar kelib chiqadi:

• Yurak infarkti,

• Kardioskleroz,

• Yurakning og’ir nuqsonlari va boshq.

• Bu xildagi ritmning buzilishi oqibatida bemor hushidan ketib, rangi oqarib ketadi. Tomir urishini aniqlab bo’lmaydi.

Supraventikulyar ritm haydovchi migratsiyasi

• Supraventikulyar ritm haydovchi migratsiyasi

Defibrillyatsiya

• Yurak ritmi buzilishlarining elektroimpuls davolash turi

• Ko`rsatmalari: qorinchlarning fibrillyatsiyasi, hilpillovchi aritmiya, paraksizmal taxikardiya, antiaritmik preparatlar bilan davolashga qarshi ko`rsatmalar borligi;

• Qarshi ko`rsatmalar: ekstrasistolik aritmiyalar, mitral stenoz bilan bemorlarda aritmiyalar, 2 yildan ortiq xastalikka uchraganlar va boshqa xamroh kasalliklarning mavjudligi, yurak glikozidlari bilan davolash davri, tromboembolik kasalliklar;

• Tafovutlanadi: shoshilinch va rejali defibrillyatsiya

• Samarasi 100 %

• Defibrillyatsiyadan keyin terapevtik muolajalar davom ettiriladi.

Tavsiya etiladigan adabiyotlar:

• Tavsiya etiladigan adabiyotlar:

• а) “Пропедевтика внутренних болезней” Гребнев А.Л., Москва 2001,

• б) “Пропедевтика внутренних болезней” Мухин Н.А., Моисеев В.С., Москва 2002.

• В) “Пропедевтика внутренних болезней” В.Х. Василенко, 1995 г.

• Г) “Ички касалликлар пропедевтикаси” Э.Й.Косимов, Ш.Г.Мукминова,

• Н.Б.Нуриддинов, Тошкент 1996 й.

• “Ички касалликлар пропедевтикаси”

• М.Н. Корабоева ва бошкалар; Тошкент 1996й.