Ma’ruza darsi kafedra dotsenti G. T. Samiyeva

Erkaklar uchun yosh
Ayollar uchun yosh
Yaponiya	70	70
Islandiya	67	67
Norvegiya	67	67
Daniya, Germaniya	65-67	65-67
AQSH	65	65
Ispaniya	65	65
Buyuk Britaniya	65	60
Italiya	57-65	57-65
Qozog’iston	63	60
Turkmaniston	62	57
Rossiya	61	56
O’zbekiston	60	55

Yevropada o’rtacha ish haqi va pensiya miqdori, ming yevro

• Lyuksemburg – 4,3 /2,58
• Finlyandiya – 3,7 / 2,1
• Avstriya – 2,7 / 1,86
• Gretsiya – 2,1 / 1,36
• Ispaniya – 2,2 / 1,23
• Italiya – 2,3 / 1,58
• Turkiya – 0,9 / 0,585
• Portugaliya – 1 / 0,54
• Chexiya – 1 / 0,5

Yaponiyada aholiga beriladigan nafaqa turlari
Hayot kechirishi uchun subsidiyalar;
Uy-joy uchun nafaqalar;
Bola tug’ilishi munosabati bilan beriladigan nafaqalar;
Dafn etishga beriladigan nafaqalar;
Ta’lim olish uchun nafaqalar;
Tibbiy nafaqalar
Ishga tayyorgarlik ko’rish uchun beriladigan nafaqalar (kiyim, transport xarajatlari va boshqalar)

Markaziy Osiyoda o’rtacha ish haqi va pensiya miqdori, $

• O’zbekiston – 230 / 127
• Qozog’iston – 532 / 235
• Qirg’iziston – 237 / 74
• Turkmaniston – 330 / 120
• Tojikiston – 134 / 28

TAYANCH MIQDOR.
• Yoshga doir pensiya uchun o’rtacha ish haqining 55 %I.
• I va II guruh nogironlari uchun o’rtacha ish haqining 55 %i.
• Boquvchisini yo’qotganlik va chin yetim pensiyasi o’rtacha ish haqining 30 %i
PENSIYA MIQDORINING SHAKLLANISH TARTIBI

• 25 yillik ish staji

55 %

• 26 yillik ish staji

56 %

• 27 yillik ish staji

57 %

• 28 yillik ish staji

58 %

• 29 yillik ish staji

59 %

• 30 yillik ish staji

60 %
ISH STAJI
2021 yil 1 sentabrdan boshlab О‘zbekiston Respublikasi hududida:
- Mehnatga haq to’lashning eng kam miqdori – oyiga 822 000 сўм;
- Bazaviy hisoblash miqdori – oyiga 270 000 so’m;
- Pensiyani hisoblashning bazaviy miqdori – оyiga 289 000 so’m
- Yoshga doir eng kam pensiyalar – oyiga 565 000 so’m;
- Bolalikdan nogironligi bo’lgan shaxslarga oyiga 622 000 so’m;
- zarur ish stajiga ega bo‘lmagan keksa yoshdagi va mehnatga layoqatsiz fuqarolarga beriladigan nafaqa – oyiga 440 ming so‘m;
(2021 yil 17 avgust, PF-6279-son)
Kam ta'minlangan oilalarga bolalar nafaqasi joriy etildi
- 14 yoshgacha bolalari bo‘lgan oilalarga nafaqa hamda bola 2 yoshga to‘lguniga qadar uni parvarish qilish nafaqasi o‘rniga kam ta'minlangan oilalarga bolalar nafaqasi joriy etildi.
- Bolalar nafaqasini tayinlashda inobatga olinadigan bolalar yoshi 14 yoshdan 18 yoshgacha oshirildi;
- to‘lov muddati 6 oydan 12 oygacha oshirildi;
uning miqdorini oiladagi bolalar sonidan kelib chiqib belgilash tartibi qo‘llanadi.

• yakka-yolg‘iz bo‘lgan fuqarolarga, farzandi bo‘lmagan yoki barcha farzandlari 18 yoshdan katta bo‘lgan kam ta'minlangan oilalarga moddiy yordam tayinlanadi.

asos: 2021 yil 11 avgust, PF-6277-son

2021 yil 1 sentyabrdan boshlab bolalar nafaqasi va kam ta'minlangan oilalarga moddiy yordam to‘lovlari quyidagi miqdorlarda belgilandi:
a) bolalar nafaqasining har oylik miqdori:
3 yoshdan 18 yoshgacha bo‘lgan bitta farzandi uchun- 250 000 so‘m;
yoshi 3 yoshgacha bo‘lgan bitta kichik farzandi uchun -325 000 so‘m
oilaning ikkinchi farzandi uchun qo‘shimcha - 150 000 so‘m;
oilaning uchinchi va undan keyingi har bir farzandi uchun – 100 000 so‘m.
b) kam ta'minlangan oilalar uchun moddiy yordamning oylik miqdori — 380 000 so‘m.
asos: 2021 yil 11 avgust, PF-6277-son
Qonunchilikka asosan, ayrim toifadagi erkaklar ish staji 25 yil bо‘lgan taqdirda, ayollar ish staji 20 yil bо‘lganda pensiyaga chiqishlari mumkin.
Texnologiya, ishlab chiqarish va mehnatni tashkil etishdagi о‘zgarishlar, xodimlar soni (shtati) yoki ish xususiyatining о‘zgarishiga olib kelgan ishlar hajmining qisqarganligi yoxud korxonaning tugatilganligi munosabati bilan ishdan ozod etilgan va ishsiz deb e’tirof etilgan erkaklar 58 yoshga tо‘lganda pensiya olish huquqiga ega bо‘ladilar. Faqatgina ularning ish staji kamida 25 yil bо‘lishi talab etiladi.
Shuningdek, mazkur toifadagi ayollar ham ertaroq – 53 yoshga tо‘lganda va ish staji kamida 20 yil bо‘lgan taqdirda pensiya olishlari mumkin.
О‘zbekiston Respublikasida yoshga doir pensiya olish uchun fuqaroning ish staji kamida 7 yil bо‘lishi lozimligi, 7 yil va undan kо‘proq ish stajiga ega shaxslarga pensiya ish staji miqdoriga mutanosib ravishda tayinlanishi ma’lum qilingan.
2021 yil 1 fevral holatiga kо‘ra respublikada 3 million 845 ming 462 nafar shaxs pensiya va nafaqa oladi
Pensiya jamg‘armasi ma’lumotlariga ko’ra 1 iyundan boshlab:
- pensiyalarni tayinlashda shaxsning ish haqi va mehnat staji tо‘g‘risidagi ma’lumotlarning elektron bazasi yuritilmagan davr — 2005 yildan avvalgi yillar uchun ish staji shaxsning mehnat daftarchasidagi mavjud yozuvlar asosida tasdiqlovchi hujjatlar talab etilmasdan hisobga olinadi;
- uch yil va undan avval tayinlangan, qayta hisoblangan pensiya va nafaqalarni tekshirish hamda ular bо‘yicha aniqlangan ortiqcha tо‘lovni undirish bekor qilinadi;
- ishlovchi fuqarolar tomonidan ishlamaydigan turmush о‘rtoqlari kelgusida pensiya ta’minotiga ega bо‘lishlari uchun о‘z daromadlaridan ixtiyoriy ravishda har oyda ijtimoiy soliq tо‘lash huquqi beriladi;
pensiya va nafaqalar fuqaroning xohishiga kо‘ra rо‘yxatga olingan doimiy yashash yoki vaqtincha turgan joyi bо‘yicha tayinlanadi va tо‘lanadi.
Masala: Fuqaro Safarova Matlyuba pensiyaga chiqishi uchun taqdim etilgan hujjatlardan ma’lum bo’lishicha, u 30 yillik ish stajiga ega. Oxirgi 5 yillik ish haqi qaydnomalardagi raqamlar quyidagicha:
1-Yil 37 million so’m
2-Yil 41 million so’m
3-Yil 43,5 million so’m
4-Yil 46 million so’m
5-Yil 48 million so’m bo’lsa, nafaqa summasini aniqlang.

Yechish:

Yechish:

• 37+41+43,5+46+48 mln = 215,5 mln
• 215,5 mln/60 = 3 591 666 so’m
• 3591666*0,60 = 2155000 so’m

JAVOB:

• 2155,0 so’m

E’TIBORINGIZ UCHUN TASHAKKUR!