Ma'ruza Kirish. Tuproqlarning umumiy sayyoraviy ahamiyati va vazifalari

, asoslar bilan to'yinganlik darajasi bilan tavsiflanadi - yutilish qobiliyatining foizi sifatida ifodalangan almashtiriladigan so'rilgan asoslar soni:
V \u003d S * 100 / T va T \u003d S + H
bu erda V - tuproqning asoslar bilan to'yinganlik darajasi, %;
S - so'rilgan asoslar yig'indisi (H va A l dan tashqari );
T - barcha kationlarning, shu jumladan vodorod ionlarining yutilish qobiliyati.
Asoslar bilan to'yinganlik darajasi umumiy sig'imning qancha qismi so'rilgan asoslarga va qanchasi vodorod ionlariga to'g'ri kelishini ko'rsatadi. Masalan, V = 80% umumiy sig'imning (T) 80% asoslar va 20% vodorod ionlari bilan bandligini bildiradi.
Zamonaviy tushunchalarga ko'ra, asoslar bilan to'yinganlik darajasini neytral tuz ekstraktlarida bevosita aniqlangan asosiy kationlar yig'indisi ( C a , Mg , K ) va kation almashish qobiliyatining qiymati (CEC) orqali eng aniq aniqlash mumkin. Ularning foiz nisbati tuproqning asoslar bilan to'yinganlik darajasini ifodalaydi.
Tuproqlarning bufer sig'imi. Tuproq eritmasi ildizlarning nafas olishi paytida karbonat angidridning ajralib chiqishi, nitrifikatsiya paytida H N O _{3 ning hosil bo'lishi} va mikroorganizmlarning chiqindilaridan kislotalanadi. Tuproqning reaktsiyasi o'g'itlar bilan ham o'zgaradi. Bu omillar ta'sirida turli tuproqlarning reaktsiyasidagi o'zgarishlar bir xil emas. Tuproqning tuproq eritmasining kislotali yoki ishqoriy tomonga o'zgarishiga qarshilik ko'rsatish qobiliyati tuproqning buferlik qobiliyati deb ataladi. Tuproqning buferlik qobiliyati umuman uning qattiq va suyuq qismlarining buferlik xususiyatlariga bog'liq. Eritmaning buferlanishi kuchsiz kislotalar va ularning tuzlari tomonidan yaratiladi. Zaif kislotalar to'liq dissotsiatsiyalanmaydi, ularning ko'pchiligi dissotsilanmagan molekulalar shaklida bo'ladi:
CH ₃ COOH \u003d CH ₃ COO ^- + H ⁺
H ₂ CO ₃ \u003d H ⁺ + HCO ₃ -
Agar bu probirkaga NaOH qo'shilsa, H ⁺ ionlari suv hosil qilish uchun bog'lanadi va pH juda oz o'zgaradi. Boshqacha qilib aytganda, kuchsiz kislota eritmaning ishqorlanishiga qarshi turadi.
Kuchsiz kislota va uning tuzi eritmasi ham kislotalanishga qarshi bufer bo'ladi:
CH ₃ COO N a + HC1 \u003d CH ₃ COOH + NaCl .
Tuproq eritmasining buferlik qobiliyati suvda eriydigan organik kislotalar va ularning tuzlari bilan ham aniqlanadi:
(RCOO) ₂ Ca + 2HN0 ₃ \u003d 2RCOOH + Ca (N0 ₃ ) ₂ ,
2RCOOH + Ca (OH) ₂ \u003d (RCOO) ₂ Ca + 2H ₂ 0.
Tuproqning umumiy assimilyatsiya qilish qobiliyati va asoslar bilan to'yinganlik darajasi qanchalik katta bo'lsa, tuproq kislotalanishga shunchalik kuchli qarshilik ko'rsatadi:
(PPK) Mg + H ₂ S 0 ₄ \u003d (PPK) N ⁺ H ⁺ + MgS 0 ₄ .
Tuproqda vodorod ionlari qancha ko'p bo'lsa, u ishqorlanishga shunchalik kuchli qarshilik ko'rsatadi.
Bufer qobiliyati past bo'lgan tuproqlarda (qumli, qumloq, chirindi kam), fiziologik kislotali o'g'itlar qo'llanilganda, reaktsiyaning kislota tomoniga keskin siljishi mumkin . Bunday tuproqlarda ohakning kichik dozalari ham qumloq tuproqlarga qaraganda qo'llaniladi, chunki ular ishqorlanishga zaif qarshilik ko'rsatadi. Bu mineral o'g'itlar va ohak qo'llashda e'tiborga olinishi kerak.