Ma’ruza mavzusi: tizimlar va signallarni qayta ishlash faniga kirish

1.7-rasm. Signal parametrlarini aniqlash

Shunday qilib signal asosan uchta ko‘rsatkichi bilan baholanadi [1]:

– signal davomiyligi;

– signal dinamik diapazoni;

– signal spektri kengligi.
Signal quvvati orqali aniqlanadigan dinamik diapazoni

(1.1)

1.8-rasm. Signal spektri kengligi aniqlash

Signal asosiy uch ko‘rsatkichlarining ko‘paytmasi



signal hajmi deb ataladi.

Aloqa kanallari xuddi signallardek asosan uchta ko‘rsatkich bilan baholanadi. Bular:

– kanal orqali xabar uzatilish vaqti;

– kanal dinamik diapazoni;

– kanal signal spektrini o‘tkazish kengligi.

Kanal uchta asosiy ko‘rsatkichlari ko‘paytmasi

aloqa kanali hajmi deb ataladi va kanalning xabar o‘tkaza olish imkoniyatini belgilaydi.

Signalni aloqa kanali orqali uzatish uchun quyidagi shartlar bajarilishi lozim:

(1.5) dan ko‘rinib turibdiki signalning yoki kanalning bir parametrini ikkinchisiga almashtirib aloqa kanali orqali signalni uzatish mumkin.

Hozirda turli radioaloqa kanallari mavjud. Bular uzun va qisqa to‘lqinlardan foydalanadigan radioaloqa kanali; radiorele aloqasi kanali; sun’iy yo‘ldosh orqali aloqa kanali; troposfera aloqa kanali; kosmik aloqa kanali; mobil aloqa kanali va boshqalar.

Nazorat savollari

1. 
   Axborot, xabar va signal deganda nimani tushunasiz?
   
2. 
   Signallar vaqt funksiyasi sifatida qanday turlarga bo‘linadilar?
   
3. 
   Signallar asosan qaysi ko‘rsatkichlari bilan baholanadilar?
   
4. 
   Raqamli signal deganda qanday signalni tushunasiz?
   
5. 
   Signal hajmi nima? Kanal hajmi nima?
   
6. 
   Aloqa kanallarining asosiy xossalari nimalardan iborat?
   
7. 
   Xalaqitning qanday turlarini bilasiz?
   
8. 
   Additiv xalaqit nima? Xalaqitning qaysi turlari additiv xalaqitga kiradi?
   
9. 
   Multiplikativ xalaqit nima?