Ma'ruza o'qish va uni o'tkazishga qo’yiladigan talablar

MA'RUZA O'QISH VA UNI O'TKAZISHGA
QO’YILADIGAN TALABLAR
REJA:
1. Ma'ruza va ma'ruzaning ahamiyati.
2. Ma'ruza va ma'ruzachiga qo’yiladigan pedagogik talablar.
1. Ma'ruza va ma'ruzaning ahamiyati. Ma'ruza. «Ma'ruza» (leksiya) so'zi lotincha
bo'lib, ruscha tarjimada «o'qitish» deyilgan.
Ma'ruza – bu, o'qituvchi tomonidan bilimni bayon etish. Ma'ruzada keng hajmli
bilim monologik yo'l bilan bayon qilinadi. Qoidaga ko'ra, ma'ruza metodi yuqori
sinflarda qo'llanadi. Ma'ruzaning mohiyati shundaki, u o'quvchilarning bilimini to'liq va
tugallangan, mantiqan, o'zaro bog'liq holda o'zlashtirishiga yordam beradi.
Hozirgi davr pedagogik tajribada ham, ma'ruza bahs metodi qo`llanilmoqda. Bu
metod o'quvchilarning mustaqil fikrlash, o'z mulohazalarini isbotlash, asoslashni
bilishlarida muhim omil bo'layapti. Zero, puxta tayyorgarlik bilan uyushtirilgan bahs
o`quvchilarning ta'lim va tarbiyada muammoni chuqur tushunish yo'llarini, unga
nisbatan bo'lgan o'z fikr-mulohazalarini himoya qilishni, boshqalar fikri bilan
hisoblashish odobini egallashlarida alohida ahamiyatga ega.
Ma'ruza metodida ko'zlangan asosiy maqsad – o'quvchilarda bilimni mustaqil
egallash qobiliyatini hosil qilishdir. Ma'ruza yangi bilimni o'tishda uning qismlarini
Click here to buy
ABBY
Y PDF
Tran
sfor
mer 2
.0
w w w.AB
BYY.com
Click here to buy
ABBY
Y PDF
Tran
sfor
mer 2
.0
w w w.AB
BYY.com
53
umumlashtirishda, murakkab qonun-qoidalarni yakunlashda, muammoli masalalarni
o'rganishda, o'quv fanlari o'rtasidagi o'zaro aloqani o'rganishda qo'llaniladi.
Ma'ruzaning mazmunli, samarali bo'lishi uchun:
- aniq, o'ylab tuzilgan rejani o'quvchilarga tanishtirish;
- rejaning har bir qismi bo'yicha berilgan ma'lumotni yakunlash;
- bayon o'quvchilarga tushunarli va ko'rgazmali, yorqin bo'lishi;
- bayon o'quvchilarda muhim o'rinlarni bilib olishga qiziqish uyg'otadigan bo'lishi
kerak.
Ma'ruzani shunday o'qish lozimki, buning ta'sirida talabalarda shu fanga uning
vazifa va kelajagiga nisbatan turli qarashlar, ilmiy e'tiqodlar vujudga kelishi va
shakllanishi darkor shunday ekan, o'qituvchi ma'ruza o'qish jarayonida tinglovchilarning
tarkibini hisobga olgan holda, uning ilmiy tomoniga alohida e'tibor berishi va
talabalarning qiziqishi va intilishlariga quloq solishi lozim.
O'qilayotgan ma'ruzalarning tarbiyaviy ta'sirining ya'nada yuksak bo'lishi
o'qituvchining yoshlar oldidagi obro'siga, shaxsiy sifatlariga, ilmiy iste'dodiga, ta'lim
sohasidagi tajribasi, mahoratiga va talabalar bilan o'rnatilgan do'stona munosabatlariga
bog'liqdir. Bundan tashqari dars va ma'ruzaning samarali natijasi o'quvchi va
talabalarning o'quv jarayondagi ruhiy holatlarini qay darajada hisobga olinishiga ham
bog'liq. Shunday ekan, ta'limni samarali tashkil etish, uning dars, ma'ruza va boshqa
shakllaridan o'qitish jarayonida o'rinli foydalanishlari uchun shubhasiz, o'qituvchining
pedagogik mahorati, pedagoglik madaniyati, o'z predmetini puxta bilishligi va o'quvchi
talabalar bilan umumiy til topa olishligi g'oyat katta ahamiyatga egadir.