ma’ruza reja

Dastlab solishtirish o’lchovi moddiy bo’lgan. balki insonning o‘z tajribasi, zakovati va atrof-muhitni bilish darajasiga qarab individual tarzda belgilangan. Keyinchalik ish va ozuqa topish qurollari amalda qo‘llana borgan sari solishtirish o‘lchovlari moddiylasha borgan. Insoniyat rivojlana borib, ish qurollarini va yashash tarzini yanada takomillashtira borgan. Yashash va mehnat sharoitiarini yanada qulaylashtirish xarakatida bo’lgan. Moddiy bo‘lmagan o'lchovlar bilan ishlash noqulayligi va individualligi tufayli, uni moddiylashtirish yo’llarini axtara borgan. Shu tariqa turli o'lchash birliklari paydo bo‘lgan. Eng qadimgi 0‘lchash birliklari - antropometrik o’chashlar bo’lgan. Antropometriya - antropologiya ilmida: odam tanasi va a’zolarini o'lchashga asoslangan tekshirish usuli bo‘lib, u insonning muayyan a'zolariga muvofiqlikka yoki moyillikka asoslangan holda kelib chiqqan.

Hammamizga ma’lumki, o‘lchash uchun o‘lchash vositalari va o’lchovlar bo‘lishi lozim. Qadimdan o‘lchov sifatida inson tanasining biror a’zosi, masalan qadam (0,75 m), qarich (19-22,5 sm), quloch (166-170 sm), barmoq (20.8-22,8 mm), tirsak (50-81,3 sm), chaqirim qo’llanilgan. Chaqirim odam tovushini eshitishi mumkin bo’lgan masofani tahminan 900 metr hisobida qabul qilingan tarixiy o’lchov birligi bo’lib hisoblangan.

Hammamizga ma’lumki, o‘lchash uchun o‘lchash vositalari va o’lchovlar bo‘lishi lozim. Qadimdan o‘lchov sifatida inson tanasining biror a’zosi, masalan qadam (0,75 m), qarich (19-22,5 sm), quloch (166-170 sm), barmoq (20.8-22,8 mm), tirsak (50-81,3 sm), chaqirim qo’llanilgan. Chaqirim odam tovushini eshitishi mumkin bo’lgan masofani tahminan 900 metr hisobida qabul qilingan tarixiy o’lchov birligi bo’lib hisoblangan.

Og’irIik deb ataladigan massa birliklari esa misqol (4,095 g), qadoq (409,5 g), pud (16,38 kg), botmon (163,8 kg); . Don, un va shunga o’xshash mahsulotlar uchun o’lchov sifatida lingcha (tahminan 65 1), o’tin, paxsa devor miqdorini o’lchash uchun sarjin (0,5* 1*2 m3=l m3) о’lchovi mavjud bo’lgan va h.k.