Ma’ruzachi: B. A. Supiyeva Sharada – she’riy jumboq

Lug‘aviy sinonimlar o‘z ichiga ikkiga 
bo‘linadi:
1) to‘iq sinonimlar – 
o‘zlashgan so‘zlar 
sinonimligi: 
tilshunoslik - 
lingvistika, doston - 
poema, amr - farmon 
- buyruq, bahor - 
ko‘klam, kosmos - 
fazo…
2) ma’noviy sinonimlar 
– so‘zlar bir - biridan 
nozik ma’nosi bilan farq 
qiladi: 
nam-ho‘l-
shalabbo, taqillatdi-
dukillatdi-
gursillatdi…

---

Ma’nodosh 
so‘zlar 
quyidagiga 
bo‘linadi 
Lig‘aviy, 
so‘z 
ma’nodoshligi
Ibora 
ma’nodoshligi 
Grammatik 
shakl 
ma’nodoshligi 
Sintaktik 
ma’nodoshlik 
So‘z yasovchi 
qo’shimcha 
ma’nodoshligi 
Qo‘shimcha
ma’nodoshligi

---

Sinonimlar va ularning uslubiy 
xususiyatlari
• Frazeologik sinonimlar– iboralar sinonimligi: 
qo‘lni 
yuvib qo‘ltiqqa urish-hafsalasi pir bo‘lish; kayfi uchib 
ketdi-yuragi yorilayozdi, og‘zi qulog‘ida-boshi 
osmonda-hursand… 
 
• Grammatik sinonimlar– Grammatik vositalar 
sinonimligi: 
kelgani (-ga, -dan, uchun) hursand ; 
yangiliklar (-ni, -dan, haqida) gapiring; mehmonlar
(-ning, -dan) ulug‘i; kel (-yapti, -ayotir, -moqda)… 
 

---

Nutq uslublarida sinonim 
imkoniyatlaridan foydalanish yo‘llari
• Sanab o‘tilgan adabiyotlarning ko‘pchiligida 
sinonimlar sifatida leksik birliklar va ular 
o‘rtasidagi ma’no munosabatlari qaralib, 
ularga ma’nolari bir xil yoki ma’nolari bir-
biriga yaqin so‘zlar, deb baho beriladi. Ammo 
o‘zbek tilidan olingan qator misollar tahlili 
shuni ko‘rsatadiki, keltirilgan bu ta’riflarning 
birontasi ham sinonimiya, deb ataladigan 
lingvistik hodisaning mohiyatini to‘liq qamrab 
ololmaydi.

---