Marxaboo pdf
Download 214.85 Kb. Pdf ko'rish
|
marxaboo
|
Bolalar serebral
falajining giperkinetik turida umumiy va artikulyatsion motorikaning quyidagi kamchiliklari kuzatiladi: mushaklar tonusining o‘zgaruv- chan xarakateri (distoniya), ixtiyorsiz majburiy harakatlar; harakat va nutqiy jarayonlarning hissiy namoyon bo‘lishi, statik qomat va holatni ushlab turishning yetarli emasligi. Tonik zo‘riqishlar artikul- yatsion, nafas mushaklari, hiqildoq muskullari bo‘ylab tarqalishi, hamda ovoz hosil bo‘lishi va nafasning o‘ziga xos buzilishlarini keltirib chiqarishi mumkin. Ushbu holatlar 90% holatlarda kuzatiluvchi giperkinetik (qobiq osti) dizartriyaga xosdi Bolalar serebral falajlanishida dizartriyaning o‘ziga xosligi artikulyatsion dispraksiyaning namoyon bo‘lishi hisoblanadi, bu esa maqsadli harakatlarni amalga oshirishni qiyinlashtiradi va tovushlarni talaffuz qilishdagi nuqsonlarni yanada og‘irlashtiradi. Bolalar serebral falajida logopedik ishlarning asosiy vazifasi artikul- yatsion holat va harakatlarni his etishni rivojlantirish, artikulyatsion dispraksisni oldini olishdir. Artikulyatsion harakatlarni his etishni yaxshilash uchun qarshilik ko‘rsatish mashqi, ko‘zgu yordamida ko‘rib nazorat qilish mashq va yopiq ko‘zlar bilan nazorat qilish mashqlarini almashtirib bajarish ishlari qo‘llanil Bolalar serebral falajida nutqiy buzilishlarni iloji boricha erta aniqlash va korreksion-logopedik ishlarni o‘z vaqtida boshlash juda muhim hisoblanadi. Logopedik tekshirish vaqtida bolaning artikulyatsion, nafas va ovoz apparatlarining holatini va ishlash vaqtidagi hamkorligi darajasini aniqlab olish zarurdir. Buning uchun esa quyidagilarga: yuz muskullarining tonusiga; majburiy va keskin harakatlar, tonus o‘zgarishining mavjudligiga; harakatlarning hajmiga; og‘izning avtomatlashgan harakatlarining mavjudligi yoki mavjud emasligiga; logopedning barmog‘i yordamida og‘iz va og‘iz atrofi sohalarini stimullash – jalb qilish jarayoniga javob reaksiyasining mavjudligiga e’tibor qaratish loziIm Og‘iz mushaklari tonusi holatini tekshirib ko‘rish muhimdir: jag‘larning harakatsiz va harakat vaqtidagi holatini; lablarning harakatchanligi, tonusi va o‘zaro simmetriyasini; til muskullari tonusi, alohida harakatlarni bajara olishi, bir harakatdan boshqasiga o‘ta olishini; qattiq va yumshoq tanglay mushaklarini; nafas ritmi va hajmi, nafas va nutq, nafas olish va nafas chiqarish orasidagi koordinatsiyani (ovoz reaksiyalarini), bolaning nafas olishi tana yoki bosh harakatlari bilan birgalikda kuzatilishini tekshiris Bolaning ichki va tashqi nutqini, uning balandligi va kuchini, tovushlarni talaffuz qilishini, fonematik idrokini, nutqning leksiko- grammatik tomonlarini aniqlab olish kerak bo‘la Atonik-astatik shakli boshqa shakllarga qaraganda yengilligi bilan xarakterlanadi. Ularda harakat muvozanatidagi buzilishlar, reflekslar tonusidagi buzilishlar, 60-70% psevdobulbar dizartriya kuzatiladi. Ayrim hollarda serebral falajlikning aralash shakli ham uchrab turadi. Bu shaklda bolada spastik-giperkenitik holatlar yoki atetoz harakatlar (nazorat qilib bo‘lmaydigan, g‘ayri odatiy harakatlar) bilan mushaklar tonusining tarangligi bilan kelishi mumkin. Serebral falaj bolalardagi mavjud nuqsonlarni korreksiyalashda nuqson turini erta aniqlab, alohida yondashish juda yaxshi samara beradi. Bola tanasining qotib qolgan yoki bo‘shashgan bo‘lishi tug‘ilishi bilan ko‘zga tashlanishi mumkin. Ammo hamma vaqt ham buni sezishga imkoni bo‘lmaydi. Agarda bolada quyidagi holatlar kuzatilsa, tezda shifokorga olib borish lozim bo‘ladi. Kutilmaganda tananing qotib qolishi. Bunda bolani orqasi bilan yotqizish yoki bag‘riga bosish kerak bo‘lganda tanasini egish qiyin bo‘ladi. Tananing bo‘shashishi. Chaqaloqning boshi bo‘shashgan bo‘ladi va boshini ko‘tara olmaydi. Ko‘tarib turganda uning boshi va oyoqlari osilib turadi. Juda kam harakatlanadi. Sekin rivojlanish. Bola odatdagidan sekin rivojlana boshlaydi. Tanasining bir qismidan boshqasiga nisbatan ko‘proq foydalanishi mumkin. Masalan, ba’zi bolalar ikkita qo‘lidan ko‘ra bir qo‘lidan foydalanadi. Serebral falajlangan bolalar bilan ilk yosh davrda olib boriladi- gan reabilitatsion ishlarni oilada va maktabgacha tarbiya muassa- salarida uzviy bog‘langan holda olib borish lozim. Davolov-korrek- sion-rivojlantiruvchi, reabilitatsion ish tizimi fizioterapevt, davolov- chi jismoniy tarbiya mutaxassisi, nevropatolog, logoped va oligofre- nopedagogning hamkorlikdagi kompleks ishi asosida amalga oshiriladi. E’tiboringiz uchun raxmat! HARAKAT TAYANCH A’ZOLARI JAROHATLANGAN BOLALAR MAVZUSI YUZASIDAN TEST SAVOLLAR 1. Bosh miyaning harakat zonalari va harakatlarni o‘tkazuvchi yo‘llarining birlamchi jarohatlanishi bilan namoyon bo‘luvchi markaziy nerv tizimi kasalligining nomi nima? A)BSF C)KNB B)ENB D)AQLI ZAIFLIK 2 . Serebral falajlangan bolalarning rivojlanishidagi psixo-jismoniy nuqsonlar birinchi navbatda nima bilan bilan bog‘liq? A) HARAKAT C)NUTQIY KAMCHILIKLAR B)SENSOR D) HAMMA JAVOBLAR TUG’RI 3. Harakat-tayanch a’zolari jarohatlangan bolalarning ko‘pchiligida qanday falaji kuzatiladi? A)miya falaji C)oyoq falaji B) qo’l falaji D) qo’l va oyoq falaji 4. Bolalar serebral falaj kasalligi qanday kasalligidir? A)shakillanmaganb C)shakillanib yetilmagan miyya kasalligi B)yetilmagan D) shakillanib yetilgan miyya kasalligi 5. Nutqning rivojlanmasligi esa nimani sekinlashtiradi? A)inteliktni C)o’sishni B)nutqni D)hamma javoblar xato 6. Mushaklarning qisqarish natijasida nima sodir etiladi? A)yutalish C)aksa urush B)harakat D)nafas olish 7.Harakat necha xil buladi ? A)4 xil C)6 xil B)2 xil D) harakat faqat bir xl buladi 8. Harakatning qanday turlari bor ? A)ixtiyoriy C)ixtiyoriy va ixtiyorsz B)ixtiyorsz D) barcha javoblar to’g’ri 9. Bosh miyadagi harakat markazlarining jarohatlanish darajasi, xususiyatlariga ko‘ra bolada harakat tayanch a’zolardagi turli xildagi falajlanishlarni keltirib chiqaradi. Shunga ko‘ra bu toifadagi nuqsonli bolalar kasalligi nechta ? A)7 xil C)3 xil B)5 xil D)4 xil 10. Ikki yoqlama gemiplegiya – bolalar serebral falajining qanday shakli shakli? A)eng og’ir C)yengil B)yuqumli D)to’g’ri javob yo’q 11.Dunyoda 500 milllion aholining necha foizi nogironlar? A)20% C)10% B)5% D)15% 12)KO’R SOQOV BOLALAR (MUJJASAM NUQSONLI) BOLLALAR XAQIDA MA’LUMOT BERING? 13)HARAKAT-TAYANCH AZOLARIDA KAMCHILIKLARI BO’LGAN BOLALAR HAQIDA MA’LUMOT BERING? 14)DIZONTEGNEZ SHAROITIDA RIVOJLANISH QONUNYATLARINI AYTING? 15)BIRLAMCHI VA IKKILAMCHI NUQSONLILIK NAZARYASI HAQIDA AYTING? 16)IKKI YOQLAMA GEMILPIGIYA QANDAY KASALLIK? 17)GEMIPARTIK SHAKLIDA BOLALARNING NECHA FOIZIDA UCHRAYDI? 18)BOLALAR SERIBRAL FALAJI QANDAY KASALLIK ? 19) Harakat-tayanch a’zolari jarohatlangan bolalarning ko‘pchiligida qanday falaji kuzatiladi? 20) Nutqning rivojlanmasligi esa nimani sekinlashtiradi? Download 214.85 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|