Mashinasozlik
Download 419.16 Kb. Pdf ko'rish
|
kompleks sonlar va ular ustida amallar
- Bu sahifa navigatsiya:
- 1-misol. 2 z w funksiya ixtiyoriy 0 z nuqtada uzluksizmi Yechish.
- 2. Ko„rsatkichli funksiya
- 3. Logarifmik funksiya: z w ln . Logarifmik funksiya
- 4. Kompleks o„zgaruvchilarning trigonometrik funksiyalari.
- 3-misol.
4-ta‟rif. Agar haqiqiy kichik musbat 0 uchun shunday 0
son topish mumkin bo‘lsa,
z bo‘lganda
W
o‘rinli bo‘lsa, z f funksiya 0
nuqtada uzluksiz deyiladi va quyidagicha yoziladi
0 lim 0
z (3) Agar 0 0 0 0 0 0 0 , , , , y x v y x v i y x u y x u z f z f y i x z bo‘ladi va
2 0 0 2 0 0 0 , , , ,
x v y x v y x u y x u z f z f (4) 4-ta’rifdan quyidagi tengsizliklar kelib chiqadi
0 0 0 0 , , , , y x v y x v y x u y x u (5) Demak,
y x u , va y x v , funksiyalar 0 0 , y x nuqtada uzluksiz ekan. 1-misol. 2
w funksiya ixtiyoriy 0 z nuqtada uzluksizmi? Yechish. 2 0 2 0 2 0 2
z z z z z w
0 lim
lim 2 2 lim lim
2 0 0 0 2 0 0 0
z z z z z W z z z z V. 1. Darajali funksiya: n z w
a) n – natural son bo‘lsa,
i n n e r z w N n , ; b) q n 1 - kasr son bo‘lsa ... ,
, 1 , 0 , 2 sin 2 cos
q k i q k r z w q q
q ta ildizga ega.
Biz
bo‘lgan hol bilan ko‘proq ish ko‘ramiz, ya’ni
i y e e e w x y i x z sin
cos bundan a)
z y i x x i y i x i z e e e y i y e e e 2 sin 2 cos
2 2 , ya’ni z e w
funksiya i 2 sof mavhum davrli. Bu haqiqiy sonlar nazariyasidagi ko‘rsatkichli funksiyadan farqli demakdir. b) 2
2 1
z z z e e e ; v)
2 1 2 1 /
z z z e e e ; g)
m z m z e e mos bo‘ladi. 3. Logarifmik funksiya: z w ln
Logarifmik funksiya deb, ko‘rsatkichli funksiyaga teskari bo‘lgan z w ln
ko‘rinishdagi funksiyaga aytiladi. Agar
bo‘lsa, z w ln
... , 2 , 1 , 0 2 ln ln ln k i k i r e r z w i Bunda
i r ln - logarifmik funksiyaning bosh qismi deyiladi. Bulardan ko‘rinadiki, kompleks o‘zgaruvchining logarifmik funksiyasi ko‘p qiymatli ekan. Kompleks o‘zgaruvchining logarifmik funksiyasi ham haqiqiy o‘zgaruvchining logarifmik funksiyasining ko‘pgina xossalariga bo‘ysunadi.
Masalan: 1) 2 1 2 1 ln ln ln z z z z 3)
i k z n z n 2 ln ln
2) 2 1 2 1 ln ln / ln
z z z 4)
Z n Z n ln 1 ln
2-misol. i 4 3 ning logarifmini toping.
Yechish. 3 4 arg , 5 16 9 4 3 tg arc z i z
... , 2 , 1 , 0 2 3 4 5 ln 4 3 ln 3 4 5 ln 4 3 ln
i k tg arc i i tg arc i i
Ushbu z i z e z i sin
cos va z i z e z i sin
cos
Eyler formulalari berilgan bo‘lsin. Bu formulalarni hadlab qo‘shib va ayirib, quyidagi funksiyaning trigonometrik funksiyalarini aniqlaymiz. z i z i z i z i z i z i z i z i z i z i z i z i e e e e i z ctg e e e e i z z z tg i e e z e e z w , cos sin , 2 sin , 2 cos Kompleks o‘zgaruvchilarning trigonometric funksiyalari ham haqiqiy o‘zgaruvchili funksiyalarning ko‘pgina xossalariga bo‘ysunadi. Bunda faqat kompleks son z cos
va z sin
funksiyalarining modullari birdan katta ham bo‘lishi mumkin.
Masalan: i e e i i e e i e e i ii ii 17 , 1 2 1 2 2 sin 2 1
1 cos , 1 sin 54 , 1 2 1 2 2 cos
2 1 i i e e e e e e i ii ii
5. Teskari trigonometrik funksiyalar. Agar
w z sin trigonometrik funksiya berilgan bo‘lsa, w – o‘zgaruvchi unga teskari funksiya bo‘lib, u z ning arksinusi deyiladi va bunday yoziladi z Arc w sin
. Xuddi shuningdek, z Arcctg w z Arctg w z Arc w , , cos . a) 0 1 2 2 1 2 sin 2 2 w i w i w i w i w i w i e z i e e i e i e e w z
e w i desak, unda 0 1 2 2
z i y
2 2 2 , 1 1 1 z z i z i z i y
2 2 2 2 1 ln sin 1 ln 1 sin
1 ln ln ; 1
z i i z Arc w z z i i z Arc w z z i e w i z z i e w i (6) Xuddi shuningdek
ln cos
2 z z i z Arc w (7)
1 1 ln 2
(8)
i z i z i z Arcctg w ln 2
(9) Teskari trigonometric funksiyalar ln ga bog‘liq bo‘lganligi uchun ular ham ko‘p qiymatli funksiyalardir.
... , 2 , 1 , 0 2 3 2 ln 2 2 2 3 2 ln 3 2 ln 2 sin k k i i i k i i i i i Arc
4-misol. Arctg i 2 1 ning barcha qiymatlarini toping.
i i i i i i i n l i i Arctg 3 1 ln 2 1 2 1 1 2 1 1 2 1 2 1 kasrning maxrajini komplekslikdan ozod qilib, uning moduli va argumentini topaylik:
k arcctg i i arcctg arctg arctg tg i i i i i i i 2 2 5 1 ln 5 5 2 ln 2 2 1 2 1 ; 2 1 5 2 5 1 5 5 2 arg
5 1 25 1 5 4 5 5 2 3 1 ; 5 5 2 3 1
U holda 5 ln 4 2 2 1 2 1 i arcctg k i Arctg 6. Giperbolik funksiyalar. Kompleks o‘zgaruvchilarning giperbolik funksiyalari ham
haqida o‘zgaruvchilarning giperbolik funksiyalari kabi aniqlanadi. z z z z z z z z z z z z e e e e cthz e e e e z ch z sh z th e e z ch e e z sh ; ; 2 ; 2
Bunda shz, chz lar i 2 davrli, shz, chz lar
o‘zgaruvchining giperbolik va trigonometrik funksiyalar orasida quyidagi bog‘lanish mavjud. . ,
cos , sin ictgiz cthz itgiz z th iz z ch iz i z sh Download 419.16 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling