Masshtabga doir masalalar

SOAT MINTAQALARI
1.Mahalliy vaqt
2Mintaqqa vaqti
3.Xalqaro vaqt
.Yer o`z o`qi atrofida g`rbdan sharqqa qarab bir kecha kunduzda bir marta aylanib chiqadi.Globusda bosh meridiandan 15’ da bitadan meridian o`tkazilsa .har bir meridian qo`shni meridiandan bir soatga farq qiladi.Bosh meridianda tush payti bo`lganda 180’ uzoqlikda yarim kecha , 90’ sharqiy uzoqlikda kechqurun 90’ g`arbiy uzoqlikda ertalab bo`ladi.
Shimoliy qutbdan janubiy qutbgacha bitta meridianda joylashgan mintaqalarda vaqt bir hil bo`ladi.Bu vaqt mahalliy vaqt deyiladi.Turli uzunliklarda joylashgan nuqtalar vaqti turlicha bo`ladi.

1-masala.Toshkentda soat 5-00 bo`lganda Tokioda soat necha bo`ladi.

Yechish.1) Ob’yektlarning geografik uzoqligi aniqlanadi.
Toshkent-69’ shqu Tokio-140’ shqu

2) Eslatma : 2 ta ob’yekt orasidagi soat farqini topishda bir xil uzoqliklar ayriladi.Har-xil uzoqliklar qo`shiladi. (shqu+g`u ,g`u-g`u)

140’-69’=71’

3) Yer har 15’ da bir soatga buriladi. 15’-1soat-60” 1’ – 4”

71’/15’=4soat 11’x4”=44”

4) Berilgan obyektdan vaqti topiladigan ob`yekt sharqda bo`lsa , chiqqan soatni qo`shamiz. Aksincha bo`lsa ayiramiz.

5soat+4soat 44 “= 9 soat 44” Javob 9 soat 44 minut

16.Nyu-Yorkda soat 10-00 bo`lganda, Parijda soat necha bo`ladi?

17.Braziliyada soat – 22-00 bo`lsa Pekin va Akkra shaharlarida soat necha bo`ladi?
18.Seul bilan Mehiko orasidagi vaqt necha soatga farq qiladi.


Mintaqa vaqti.

Yer yuzasi xalqaro kelishuvga asosan 24 soat mintaqasiga ajratiladi.Bu yerning o`z o`qi atrofida bir marata aylanib chiqishiga asoslangan.

360’:24 =15’
Bitta soat mintaqasidagi vaqt Mintaqa vaqti deyiladi.O`rtasidan bosh meridian o`tadigan mintaqa “0” mintaqa deyiladi.
Mavzuga doir masalalarga oson yechim topish uchun sm li kesmadan foydalanish mumkin.



1.masala. 6- soat mintaqasida soat
8-00 , bu paytda 10-soat mintaqasida soat necha bo`ladi.
Javob: 12-00

Yechish.Kesmada berilgan soat mintaqasidan ,vaqti topiladigan mintaqa sharqda bo`lsa qo`shamiz.g`arbda bo`lsa ayiramiz.

19.Toshkentda soat 21-00 bo`lganda , 22 –soat mintaqasida soat necha bo`ladi

20.17- soat mintaqasida soat 19-00 bo`lganda , 8- soat mintaqasida soat necha bo`ladi.(180’ sana o`zgarish chizig`i )