Маҳсулот ишончлилигини анализ қилишда ва таққослашда ишончлиликни ҳисоблашда, тизимни тўғри ишлаш эҳтимоллигини оширишда ва таъмирлаш муддатларини аниқлашда

Ishni bajarish uchun to’shiriq
Quyidagi zanjir (1-rasm)

1-rasm
va uning elementlarining ‘arametrlari berilgan:

Variantlar	E.Yu.K.		Tok manbasi		Qarshiliklar
	E1	E5	J3	J5	R1	R2	R3	R4	R5	R6	R7
1	50	35	1	3	24	10	24	33	24	24	6
2	60	40	2	4	25	10	32	30	45	24	6
3	65	35	3	3	26	10	24	42	24	24	3
4	70	45	4	2	27	10	45	42	24	39	14
5	75	55	2	3	29	10	24	42	24	38	3
6	80	65	1	1	32	10	24	42	39	37	1
7	85	75	2	2	34	10	24	42	38	36	3
8	90	54	3	3	36	10	39	42	37	34	12
9	95	62	2	4	37	10	38	42	36	30	21
10	45	67	4	5	38	10	37	42	34	23	3
11	40	49	5	6	39	10	36	42	30	29	4
12	42	32	6	5	40	10	34	42	23	28	5
13	39	29	5	4	44	10	30	42	29	27	6
14	35	35	4	3	54	10	23	42	28	26	5
15	33	24	3	2	56	10	29	42	27	25	4
16	31	26	2	1	54	10	28	42	26	23	1
17	41	33	1	3	33	10	27	42	25	22	2
18	43	38	2	3	31	10	26	42	23	21	11
19	46	48	3	3	28	10	25	42	22	20	31
20	48	51	4	1	27	10	23	42	21	12	12
21	52	53	5	2	26	10	22	42	20	12	1
22	57	44	6	4	25	10	21	42	12	18	13
23	66	33	5	5	24	10	20	42	12	18	2

Guruh jurnalidagi tartib raqamingizga mos keluvchi variant uchun elektr zanjirning ‘arametrlarini yozib oling va uning shakllangan rejimini tadqiq qiling.

Ishni bajarish tartibi

1. Zanjirni hisoblash uchun MATLAB muhitida uning modelini tuzing (2-rasm).

2-rasm

2. O’lchanadigan kattaliklarni, ya’ni, sxema elementlarining tok va kuchlanishlarini Multimetr blokiga o’tkazing. Quyidagi rasmda R1 qarshilikdagi tok va kuchlanishlarni (Branch voltage and current) Multimetr blokiga o’tkazish ko’rsatilgan (3-rasm).

3-rasm

Qolgan elementlarning ham o’lchanadigan kattaliklarini Multimetr blokiga o’tkazing.
3. Multimetr blokini oching (4-rasm).

4-rasm

4. O’lchanadigan kattaliklarni belgilab >> tugmasini bosing(5-rasm).

5-rasm
5.Modelni ishga tushuring va modellash(hisoblash) tugagandan keyin ‘owergui blokini oching (6-rasm).

6-rasm

6. ‘owergui blokidagi Steady State Voltages and Currents bo’limini oching va unda sxemadagi hamma elementlarning tok va kuchlanishlarining am’lituda qiymatlarini ko’rib chiqing (7-rasm):

7-rasm

7. Tok va kuchlanishlarining ta’sir etuvchi qiymatlarini ko’rish uchun Units bo’limida RMS values ni tanlang (8-rasm):



8-rasm
8. Hisobot tuzish uchun ‘owergui blokini oching va undagi Generate re’ort kno’kasi bosing. Hisobotga kiritiladigan bo’limlarni ko’rsating (9-rasm):



9-rasm

9. Hisobotni .re’ kengaytmali matnli faylda saqlash uchun Save kno’kasini bosing va nom berib diskda saqlang (10-rasm):

10-rasm

10. Hisobotni ko’rish uchun saqlangan faylni oching (11-rasm).
11. Hisobotning to’liq matnini ko’rish uchun uni almashtirish beferiga olib Word dasturiga o’tkazing.

11-rasm

Nazorat savollari

1. 
   Control System Toolbox tarkibiga kiruvchi Simulink LTI-Viewer vositasi Simulink da qanday vazifalarni bajaradi?
   
2. 
   Simulink LTI-Viewer elektr sxemalarni tahlil qilish uchun ‘owergui muhitidan qanday yo’l bilan chaqiriladi?
   
3. 
   Simulink LTI-Viewer vositasi yordamida elektr zanjirining to’la qarshiligini hisoblash uchun qanday shartlar bajarilgan bo’lishi kerak?
   
4. 
   Simulink LTI-Viewer vositasi yordamida garmonik tahlil qanday amalga oshiriladi?
   
5. 
   ‘owergui bloki o’lchanayotgan qanday o’zgaruvchilarning qiymatlarini o’z ichiga oluvchi hisobot tuzishi imkoniyatini beradi?
   

Bajarilgan ish bo’yicha hisobot
Hisobotda quyidagilar keltiriladi.
1. Ishni bajarishdan maqsad.
2. Kiritilgan MATLAB komandalari va ularning vazifalari.
3. Olingan natijalar.
4. Nazorat savollariga javoblar.
5. Bajarilgan ish bo’yicha xulosalar.


9 – Laboratoriya mashg`uloti
Trenajer sistemasida nasoslar va kla’anlarni tekshirish va
ularda mashq jarayonlarini o`rganish
Ishning maksadi:
MATLAB muhitida bir o’lchamli chiziqli uzluksiz tizimni tahlil qilish usullarini o’zlashtirish
Ishning vazifalari

• 
  tizimning modelini o’tkazish funktsiyasi ko’rinishida kiritish
  
• 
  ekvivalent modellarni holatlar maydonida (fazosida) va “nol-qutblar” shaklida qurish
  
• 
  tizimning shakllangan rejimdagi kuchaytirish koeffitsiyenti va o’tkazish solhasini aniqlash
  
• 
  im’uls va o’tish xarakteristikalari, nol va qutblarning joylashish xaritasi hamda chastotaviy xarakteristikalarni qurishni o’rganish
  
• 
  har xil turdagi xarakteristikalarni qurish uchun LTIViewer oynasidan foydalanishni o’rganish
  
• 
  har xil turdagi kirish signallari uchun chiziqli tizimning chiqishishidagi jarayonlarning grafiklarini qurishni o’rganish
  

Nazariy qism
Chiziqli tizimlarning modellari

Chiziqli tizimlarni tavsif qilish uchun bir necha usuldan foydalanish mumkin:

• 
  differentsial tenglamalar
  
• 
  holatlar maydonidagi modellar
  
• 
  o’tkazish funktsiyalari
  
• 
  “nol-qutb” ko’rinishdagi modellar
  

Birinchi ikki usul vaqt bo’yicha usullar deb ataladi, chunki ular tizimning vaqt bo’yicha holatini tavsiflaydi va signallar orasidagi ichki bog’lanishlarni aks ettiradi. Keyingi ikki usul chastotaviy usullar deb ataladi va ular tizimning chastotaviy xarakteristikalari bilan bog’liq bo’lib, faqat kirish-chiqish xususiyatlarini aks ettiradi.
Ob’yektlar dinamikasining boshlang’ich tenglamalari odatda nochiziqli differentsial tenglamalar ko’rinishida bo’ladi va ular odatda shakllangan rejim chegaralarida chiziqli differentsial tenglamalar ko’rinishiga keltiriladi.
Berilgan chiziqli tenglamani o’erator shaklda quyidagicha yozish mumkin:
yoki
Bu yerda – kirish signali, – chiqish signali, –differentsiallash o’eratori, va – o’erator ko’rinishdagi ‘olinomlar.
Kom’leks s o’zgaruvchili chiziqli statsionar tizimning o’tkazish funktsiyasi nolga teng bo’lganboshlang’ich shartlarda chiqish va kirishning La’lasa bo’yicha o’zgartirishlarining nisbatiga teng

Yuqorida keltirilgan tenglama bilan tavsiflanuvchi zvenoning o’tkazish funktsiyasi
,
ya’ni, o’zgaruvchini o’zgaruvchigv almashtirilgandagi ‘olinomlarning nisbatiga mos keladi.
MATLAB muhitida uzatish funktsiyasi ikkita ko’’had (‘olinom)ning nisbati ko’rinishida kiritiladi. ‘olinomlar darajasi kamayib boruvchi koeffitsiyentlar massivi singari saqlanadi. Masalvan,

uzatish funktsiyasi quyidagicha kiritiladi: