Matematika va Informatika

NIZOMIY NOMIDAGI

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI

Fizika-matematika fakulteti

“Matematika va Informatika” bakalavriat ta’lim

yo’nalishi 104-guruh talabasi

Narzullayev Azamatjon Norbo’ta o’g’lining

“Matematik analiz” fanidan

“MUSTAQIL ISH” TOPSHIRIG’I

Mavzu : Funksiyaning limiti va uzluksizligi

Reja:

1. 
   Funksiyaning nuqtadagi limiti
   
2. 
   Funksiyaning cheksizlikdagi limiti
   
3. 
   Limitga ega funksiyaning chegaralanganligi
   

4. 
   Limitlar haqida asosiy teoremalar. Ajoyib limitlar.
   
5. 
   Funksiyaning uzluksizligi
   

1.Funksiyaning nuqtadagi limiti.

f(x) funksiya х=а nuqtaning biror atrofida aniqlangan bo’lsin (х=а nuqtaning o’zida aniqlanmagan bo’lishi ham mumkin). D(f) -funksiyaning aniqlanish sohasidan limitga ega bo’lgan ixtiyoriy ={x₁,x₂,....,x_n,...} ketma-ketlikni olamiz. f(x) funksiyaning ketma-ketlikning nuqtalaridagi qiymatlari {f(х_n)} ketma-ketlikni tashkil etadi.

Ta‘rif. Argument х ning a dan farqli va unga yaqinlashuvchi barcha {x_n} ketma-ketliklar uchun y=f(x) funksiyaning shu ketma-ketlik nuqtalaridagi qiymatlaridan tuzilgan {f(x_n)} ketma-ketlik b songa yaqinlashsa, b son y=f(x) funksiyaning х=а nuqtadagi (yoki x a dagi) limiti deb ataladi va £im f (x) = b yoki x a da f (x) b ko’rinishda yoziladi.

xa

f(x) funksiya x=a nuqtada faqat birgina limitga ega bo’ladi. Bu yaqinlashuvchi {f(x_n)}ketma-ketlikning yagona limitiga ega ekanligi kelib chiqadi.

1-misol: D(x)= Dirixle funksiyasi sonlar o’qining hech bir nuqtasida limitga ega emasligi ko’rsatilsin.

Yechish. Son o’qining istalgan x₀ nuqtasini olamiz. x₀ ga yaqinlashuvchi argumentning ratsional sonlar ketma-ketligiga funksiyaning {D()}={l} qiymatlari ketma-ketligi mos bo’lib uning limiti 1 ga teng bo’lishi ravshan. x₀ ga yaqinlashuvchi argumentning {} irratsional sonlar ketma-ketligiga funksiyaning {D(x_n)}={0} qiymatlari ketma-ketligi mos kelib uning limiti 0 ga teng bo’ladi. Shunday qilib, x₀ ga yaqinlashuvchi argumentning {x_n} va {} ketma-ketliklariga funksiyaning shu ketma-ketliklarni nuqtalaridagi qiymatlaridan tuzilgan {D(x_n)} va {D(x_n)} ketma-ketliklar har xil limitlarga ega. Bu funksiyaning limitga ega bo’lish ta‘rifiga xilof. Demak D(x) funksiya x₀ nuqtada limitga ega emas. x₀ nuqta sonlar o’qining istalgan nuqtasi bo’lganligi uchun u sonlar o’qining hech bir nuqtasida limitga ega emas. Shunday qilib Dirixle funksiyasi aniqlanish sohasining hech bir nuqtasida limitga ega emas ekan.