Материалы и их применение

materiallar plastik deb ataladi.
• Materiallarning elastik va plastic bo'linishi asosan shartli. Yuzaga
keladigan kuchlanishlarga qarab, xuddi shu material elastik yoki plastik
kabi harakat qiladi. Shunday qilib, juda yuqori kuchlanishlarda po'lat
egiluvchanlik xususiyatlarini namoyish etadi. U katta yukni yaratadigan
press bilan po'latdan yasalgan mahsulotlarni shtamplashda keng
qo'llaniladi.
• Sovuq po'lat yoki temirni bolg'a bilan zarb qilish qiyin. Ammo kuchli
isitishdan so'ng, zarb qilish orqali ularga har qanday shakl berish oson. 
Qo'rg'oshin xona haroratida ham plastikdir, lekin u -100 C dan past
haroratgacha sovutilsa, aniq elastik xususiyatlarga ega bo'ladi.

---

• Mo'rtlik. amalda bu hossa kata ahamiyatga ega. Agar 
material kichik deformatsiyalar ta'sirida sinsa, mo'rt deyiladi. 
Shisha buyumlar va keramika mo’rt, chunki ular hatto kichik 
balandlikdan ham erga tushganda bo'laklarga bo'linadi. 
Cho'yan, marmar ham mo'rt va aksincha, po'lat, mis, 
qo'rg'oshin mo'rt emas.
• Barcha mo'rt materiallarda deformatsiyaning oshishi ichki
zo’riqishlarni keskin osiradi, ular juda kichik 
deformatsiyalarda sinadi. Shunday qilib, cho’yan nisbiy
cho’zilish L» 0,45% da sinadi. Po'latda L » 0,45% da 
deformatsiya elastik bo'lib qoladi va L» 15% da sinish sodir 
bo'ladi.
• Mo'rt materiallarning plastik xususiyatlari amalda 
ko'rinmaydi.

---

• Shunday qilib, shunday jismlar borki, ular eritilganda
yumshamaydi, balki qattiq holatdan darhol suyuqlikka
aylanadi. Bunday jismlarning erishi vaqtida suyuqlikni ichida
hali erimagan (qattiq) qismidan ajratish har doim mumkin. 
Bu jismlar
kristalldir.
• Qattiq moddalar ham borki, ular qizdirilganda asta-sekin
yumshab, ko'proq suyuqlikka aylanadi. Bunday jismlar
uchun ular suyuqlikka (eritma) aylanadigan haroratni
aniqlab bo'lmaydi. Bu jismlar