|
2.
|
I. Фаннинг мазмуни
Фанни ўқитишдан мақсад – талабаларга металл ва металмас материалларнинг тузилиши, уларнинг хоссалари, қотишмалар назарияси, қора ва рангли металлар, нометал материаллар, ҳамда металларга термик ва кимёвий термик ишлов бериш, металларнинг занглашини олдини олиш, конструкцион материалларни ишлаб чиқариш усуллари, уларнинг хоссаларини яхшилаш ҳамда деталлар тайёрлаш тўғрисида. Металларни пайвандлаш, кесиш ва ковшарлаш, металмас материаллар ва улардан халқ хўжалигида фойдаланишга оид ҳамда, амалиётга татбиқ этиш кўникмасини ҳосил қилиш иборат.
Фаннинг вазифаси- талабаларда материалшунослик фанига оид назарий ва амалий билимлар, амалий кўникмалар ва малакаларни шакллантирш орқали фаннинг ижтимоий иқтисодий хусусиятларини ўргатишдан иборат.
|
II. Асосий назарий қисм (маъруза машғулотлари)
II.I. Фан таркибига қуйидаги мавзулар киради:
1-мавзу. “Материалшунослик” фанининг вазифалари, ривожланиши ва технологик тараққиётдаги ўрни.
“Материалшунослик ва конструкцион материаллар” фанининг предмети, мақсади ва вазифаси. Ўзбекистон давлатимизнинг халқ хўжалигини ривожлантириш тўғрисидаги давлат режаларида янги конструкцион материалларини ишлаб чиқариш, мавжуд усулларни такомиллаштириш учун белгиланган тадбирлар. «Материалшунослик ва конструкцион материаллар» фанининг техникавий ва илмий фанлар, мехнат ва политехник таълим билан боғлиқлиги.
2-мавзу. Металларнинг ички тузилиши.
Кристалл панжаранинг турлари. Материалларнинг полимор ва аллотропия хусусиятлари. Ҳақиқий кристалларнинг ички тузилиши. Кристалл панжарадаги нуқсонлар. Нуқтали, чизиқли ва сиртқи нуқсонлар.
3-мавзу. Металлар структураси. Кристалланиш жараёнининг механизми ва кинетикаси. Асосий тушунчалар. Пластик ва эластик деформатсиЙ. Бирламчи, йиғувчи ва иккиламчи қайта кристалланиш.
4-мавзу. Қотишма. Механик аралашма, кимиёвий бирикма қаттиқ эритма.
Қотишмалар назариясининг асослари. Қотишмалар. Қотишмаларнинг тузилиши: қаттиқ эритма, кимёвий бирикма, механик аралашма. Металл ва қотишмаларнинг физик, кимёвий, механик, электрик, магнит, оптик, иссиқ-физикавий ва технологик хоссалар. Мустаҳкамлик, қаттиқлик, зарбий қовушқоқлик, ишқаланиб ейилишга қаршилик. Механик хоссаларни аниқлаш усуллари.
5-мавзу. Темир-цементли холат диограммаси.
Темир углеродли қотишмалар. Темир - цементит ҳолат диаграммаси. Темир углеродли конструкцион қотишмаларнинг турлари ва ишлатилиши.
|
