Agar havo massalari okean yuzasida hosil bo‘lsa, dengiz havo massalari, aksincha, quruqlik ustida hosil bo‘lsa, kontinental havo massalari deb ataladi. Bu havo massalari „okean quruqlik“ tizimida issiqlik va sovuqlikni tashuvchi vosita vazifasini bajaradi. Atmosferada sodir bo‘ladigan shamol, bo‘ron va quyunlarning bosh sababchisi ham „okean ±5 atmosfera ±5 quruqlik“ tizimidagi modda va energiyaning almashinuvidir. Quyun (tayfun) va bo‘ronlar ikkala yarimsharning 5—20° kengliklari oralig‘idagi okean yuzasida tarkib topadi. Dengiz oqimlari ham okeanning atmosfera va quruqlik o‘rtasidagi o‘zaro aloqasiga kuchli ta'sir etadi. Ayniqsa, iliq va sovuq dengiz oqimlari issiqlik va sovuqlikni geografik kenglik hamda uzoqliklar bo‘yicha tashiydi. Okeanlarning yashash uchun qulay bo‘lgan sohillarida qadimdan odamlar makon qurgan. Hozir ham qirg‘oqning 50 km gacha bo‘lgan qismida dunyo aholisining 27%i yashaydi. - Agar havo massalari okean yuzasida hosil bo‘lsa, dengiz havo massalari, aksincha, quruqlik ustida hosil bo‘lsa, kontinental havo massalari deb ataladi. Bu havo massalari „okean quruqlik“ tizimida issiqlik va sovuqlikni tashuvchi vosita vazifasini bajaradi. Atmosferada sodir bo‘ladigan shamol, bo‘ron va quyunlarning bosh sababchisi ham „okean ±5 atmosfera ±5 quruqlik“ tizimidagi modda va energiyaning almashinuvidir. Quyun (tayfun) va bo‘ronlar ikkala yarimsharning 5—20° kengliklari oralig‘idagi okean yuzasida tarkib topadi. Dengiz oqimlari ham okeanning atmosfera va quruqlik o‘rtasidagi o‘zaro aloqasiga kuchli ta'sir etadi. Ayniqsa, iliq va sovuq dengiz oqimlari issiqlik va sovuqlikni geografik kenglik hamda uzoqliklar bo‘yicha tashiydi. Okeanlarning yashash uchun qulay bo‘lgan sohillarida qadimdan odamlar makon qurgan. Hozir ham qirg‘oqning 50 km gacha bo‘lgan qismida dunyo aholisining 27%i yashaydi.
XULOSA - Geografik tushunchalarni jumladan materiklardagi yosh va keksa tog'lar haqidagi tushuncha berar ekanmiz, bu ikkala tipdagi tog'larning paydo bo'lishi bir xil davrda emasligi tufayli bu tog'lar tashqi kuchlar: harorat, shamol, suvning ta'siri tufayli o'zgarib ketganligi yani tabiatdagi dialektik qonuniyatlar tog'larni hosil bo'lishida qanday ishlashi mumkin ekanligini o'quvchilar tasavvurida shakllantirib boriladi. Shuningdek, yosh baland tog'larga tashqi kuchlardan tashqari ichki kuchlarning ham ta'siri kuchli ekanligi bo'yicha tushunchalar berishda tashqi va ichki omillarga e'tibor qaratilishi lozimligi uqtiriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
