Mavuz: dpm larda inolantiruvchi nurlanish manbalarindan foydalanganda xodimlar va pasientlarni himoyalash

Amaliy ko‘nikmalar
1. Rentgenometrlar bilan ishlash tartibi ( DRGZ-03, DRZZ-05)
- Asbobni elektr tarmog‘iga ulash;
- ish tartibi buragichini “izm” holatiga qo‘yish;
- diapazon buragichini “ust nulya” holatiga o‘tkazish;
- stintsilyatsion hisoblagich stakanini “ochiq” holatga qo‘yish;
- ish tartibi har xil diapazonlariga olib boriladi;
- shkala bo‘yicha ko‘rsatkichlarni olish va o'lchash o‘tkazilgan diapa-
/.onlarga ko‘paytirish;
- Olingan natijalar SanQ va Me’yorlar bilan solishtiriladi va bayonnoma
luziladi.
2. IFKU asbobi yordamida dozimetrik nazorat o‘tkazish tartibi.
- kassetalami rentgen plenkasi bilan zaryadlash;
- ionlantiruvchi nur manbalarida ishlovchilarga tarqatish;
- nurlanish dozasini aniqlash uchun plenkani kimyoviy ishlovdan
o‘tkazish;
- densimetrlarda sinab ko‘rish va nur dozalarini ko‘rsatish;
- xulosa va bayonnoma tuzish.
3. Obyektlarda umumiy dozimetrik nazorat o‘tkazish:
- DRG-05M, DRG-107S dozimetrik asboblarini ishchi holatiga keltirish;
- Asbobning uzatgichi xodimlarning ish joyi statsionar himoya to‘siqlarining orqa tarafiga joylashtirish;
- Asbobning qayd qilish qismida doza quvvatining darajasini aniqlash;
- Olingan natijalarni ruxsat etilgan darajalar bilan taqqoslash;
- Ishchi joyidagi ekspozitsion doza quvvati darajasi bo‘yicha xulosa
berish va radiatsion xavfsizlikka baho berish.
4. Shaxsiy dozimetrik nazorat o‘tkazish:
- IFKU yoki TLD asboblarining qabul qiluvchi qismini ishchi holatiga
keltirish (fotoplyonkali kasseta bilan yoki o‘ralgan lyuminofor);
- IFKU yoki TLD INMlar bilan ishlaydigan xodimlarning ko‘krak
balandligiga taqiladi;
- 3-oydan keyin shaxsiy dozimetrlar yig‘iladi va SEOA ning dozimetrik
nazorat punktlariga yuboriladi;
- TLD ning lyuminofori qizdirish blokiga joylashtirilib qizdiriladi,
plyonkalar yuviladi;
- Plyonkalar yoki lyuminoforlar asbobining qayd qiluvchi qismiga
joylashtiriladi va olingan doza qayd qilinadi.
Gigiyena amaliyotida ko‘pincha dozalami hisoblash va tashqi
gamma - hamda rentgen nurlanishlaridan himoyalanishni nazorat qilish
iisuIlaridan foydalaniladi. Hisoblash usullarining asosi bo‘lib, tashqi
nurlanishlardan himoyalanish prinsipi (miqdor, vaqt, masofa va himoya
to‘siqlari orqali himoyalanish) hisoblanadi.
Juda ko‘p radioaktiv izotoplar uchun gamma-nurlanish dozalarining
quvvati tajriba orqali aniqlangan, bu nurlanish 1 mKi aktivlikka ega
bo‘lgan nuqtali manbadan 1 sm uzoqlikda hosil qilinadigan doza quvvatidir (bu qiymat mazkur izotopning gamma-doimiyligi (Kr) va uning
o‘lchami R/sm2.sek ga teng.
Tashqi gamma - nurlanishning dozasi odatda quyidagi formula bilan
hisoblanadi: