Mavzu : aqsh territoriyasining kengayishi

Inqilobning Sabablari
Inqilob va mustaqillik urushining kelib chiqish sabablari xilma-xil edi. Bir tomondan, mustamlakachilar orasida elita ma'rifatparvarlik g'oyalarining yaxshi qismini egalladi. Boshqa tomondan, inglizlar kiritmoqchi bo'lgan soliqlar metropolga qarshi norozilik va norozilikni keltirib chiqardi. Angliya mustamlakalarida inqilobni keltirib chiqargan sabablar qatorida, Evropada bo'lgani kabi, yangi g'oyaviy va falsafiy doiraning kengayishi: ma'rifat. U Evropa qit'asida tug'ilgan, ammo uning ta'siri turli xil Amerika hududlariga etib borgan.

Ma'rifatparvar faylasuflari olamning markaziga odamlarni, aql va ilmni qo'yishni va tengsizlik va diniy dogmalar hamma narsadan ustun bo'lgan davrni qoldirishni istashgan. Amerika inqilobi qahramonlari orasida, ayniqsa, ijtimoiy shartnoma nazariyasining muallifi Jon Lokk ta'sir ko'rsatgan. Ushbu doktrinaga ko'ra, xalq va hukumat hokimiyat o'zlarining fuqarolari huquqlarini himoya qilish to'g'risida hukumat tizimini qabul qilishi evaziga bir xil kelishuv tuzishlari kerak edi. Lokk o'z asarlarida ta'kidlagan yana bir jihat shundaki, hukumat ushbu shartnomani buzgan taqdirda xalq inqilob boshlash huquqiga ega edi.

1763 yil qirollik e'lon qilinishi
Buyuk ko'llarning mahalliy qabilalari boshchiligidagi qo'zg'olon ko'chmanchilarning notinchligini kuchayishiga olib keldi. 1763 yildagi Pontiak qo'zg'oloni britaniyalik harbiylar uni bostirish uchun harakat qilishi kerakligini anglatadi, chunki mustamlakachilar tomonidan tuzilgan kuchlar tahdidni bostira olmagan.
Ushbu qo'zg'olonning natijasi o'sha yilning 7 oktyabrida qirol Jorj III tomonidan chiqarilgan Qirollik e'lonidir. Ushbu qoida ko'chmanchilarga Appalachilar yonida joylashgan hindlarning qo'riqxonasi chetida aholi punktlarini qurishni taqiqladi.
Monarxning maqsadi bu erlarni boshqarishni takomillashtirishdan tashqari, mojarolardan qochish va mahalliy aholi bilan savdo qilishni boshlash edi.
Biroq, ko'chmanchilar ushbu e'lonni ularning manfaatlariga zid deb hisoblashgan. Bu nafaqat o'z hukmronliklarini kengaytirishga to'sqinlik qildi, balki ba'zilari allaqachon qurilgan aholi punktlaridan voz kechishlari kerak edi. Umuman olganda, toj qirg'oq bo'yidagi ko'chmanchilar mavjudligini cheklashni maqsad qilgan degan taassurot tarqaldi.
Shubhasiz, ushbu hududda istiqlolchilik harakatlari paydo bo'lishiga eng katta ta'sir ko'rsatgan omillardan biri bu turli soliqlarning ko'payishi edi. Urushdan keyin metropol mablag'ga juda muhtoj edi va ko'chmanchilarni ushbu xarajatlarning katta qismini o'z zimmasiga olishga harakat qildi.
Yaratilgan yoki ko'paytirilgan soliqlar orasida ikkala 1960-yillarning o'rtalarida shakar yoki markalar uchun soliqlar bor edi.
Ushbu soliqlarga ko'chmanchilar norozilik bilan javob berishdi. Ularning rahbarlari orasida, bir necha yil o'tgach, inqilobni boshqaradiganlar ham bor edi, masalan Jorj Vashington.
Mustamlakachilarning noroziligiga qaramay, toj ham xuddi shunday siyosat bilan davom etdi. 1766 yilda u mustamlakachilarni Angliya parlamentida qabul qilingan har qanday qonunchilikka rioya qilishga majbur qilgan "Deklaratsiya qonuni" deb nomlangan qonunni qabul qildi.

O'z navbatida, keyingi yil Taunsend qonunlari qabul qilindi, bu ko'plab import qilinadigan mahsulotlarga soliqlarni oshirdi. Shu munosabat bilan, koloniyalardagi javob juda zo'ravon edi va inglizlar bu hududdagi harbiy xizmatchilar sonini ko'paytirdilar.

"Boston qirg'ini" deb nomlangan voqeaga qadar keskinlik tobora kuchayib bordi. Namoyish paytida Britaniya harbiy kuchlari norozilik bildirayotgan besh kishini o'ldirdi. Britaniya hukumati, nihoyat, qabul qilingan qonunlarni bekor qildi.
Garchi, aslida, bu koloniyalarda sodir bo'lgan bir nechta safarbarlik bo'lsa-da, choy isyoni inqilob boshlanishining ramzi sifatida tarixga kirdi.
Taunsend qonunlariga qarshi namoyishlarda qatnashgan savdogar Jon Xenkok, 1768 yilda Britaniyaning Ost-Hindiston kompaniyasi Xitoydan eksport qilgan choyni boykot qilishni targ'ib qilgan. Uning tashabbusining muvaffaqiyati kompaniya foydasining katta pasayishiga olib keldi
Uni qutqarish uchun hukumat Choy qonunini qabul qildi, bu koloniyalarda ushbu ichimlikni sotish uchun soliqlarni kamaytirib, mahalliy savdogarlarga zarar etkazdi. Namoyishlar kutmadi. Ba'zilari Filadelfiyada ishlab chiqilgan, ammo Bostonda bo'lganlar eng muhimi edi.
Hammasi Ist-Hind kompaniyasidan shaharga kemaning kelishi bilan boshlandi. U erda "Ozodlik o'g'illari" deb nomlangan tashkilot kemaning kelishiga qarshi norozilik namoyishlari uyushtirdi. 1773 yil 16-noyabrda chaqirilgan yig'ilish juda ommaviy bo'lib, deyarli 8000 kishi ishtirok etdi.
O'sha kuni kechasi Ozodlik o'g'illariga tegishli katta guruh kemaga bostirib kirib, choyni okeanga uloqtirishdi.
1760-yillardan boshlab o'n uchta koloniyadagi vaziyat Britaniya hukumatiga qarshi noroziliklardan biri edi. O'sha yillarda Xijos de La Libertad kabi harakatlar metropol siyosatiga qarshi chiqqanlar.
1765 yilda ba'zi koloniyalardan delegatlar yig'ilish uchun yig'ilishdi Huquqlar va qiynoqlar to'g'risidagi deklaratsiya. Namoyishlar shiddat bilan kuchayib bordi va Bostondagi qirg'in yoki choy tartibsizligi kabi epizodlar yuz berdi.
Ushbu barcha voqealarga inglizlarning munosabati 1768 yilda o'z qo'shinlariga Bostonni egallashga buyruq berish edi. Keyinchalik parlament o'zlarining mustamlakalarida o'z kuchlarini tasdiqlash va ularning avtonomiyalarini cheklash uchun qonunlar qabul qildi.

O'n uchta koloniyaning Britaniya parlamentida vakillari bo'lmagan, shuning uchun ular o'zlarining ishtirokisiz qabul qilingan qonunlar va soliqlarni qabul qilmaganlar.

1772 yildan boshlab "vatanparvarlar" o'zlarining maxfiy hukumatini tuzdilar. Har bir koloniyada shunga o'xshash narsa yuz bera boshladi. Deyarli yashirin bo'lishiga qaramay, ushbu muassasalar hokimiyatni qo'lga kiritib, Britaniya hukumatiga vakolatlarini kamaytirmoqdalar.
1774 yil 5-sentyabrda barcha ushbu institutlarni birlashtirish maqsadida Birinchi Qit'a Kongressi bo'lib o'tdi. Ushbu uchrashuvda faqat Gruziya qatnashmadi.