Iqtisodiy davr va iqtisodiy tebranishlar sabablari

Iqtisodiy davr va iqtisodiy tebranishlar sabablari

Tayyorladi: Abduazizov M.

Reja 1.Bozor Iqtisodiyoti sharoitida korxonalar faoliyatini boshqarish. 2.Iqtisodiy davrlar va iqtisodiy tebranishlar sabablari. 3.Makro iqtisodiy nobarqarorlikni yuzaga kelish sabablari.

Korxonayuridikshaxshuquqigaegamustakilxo’jalikyurituvchisubektbo’lib,mulkdanfoydalanishasosidaumexnatjamoasitomonidanmaxsulotishlabchiqaradivasotadi,ishlarbajaradivaxizmatko’rsatadi. Korxonamulkshakligako’rabir-biridanfarklanadi: -fukarolarmulkigaasoslangan:xususiy,oilaviykorxona; -jamoamulkigaasoslangan:korxona,ishlabchiqarishshirkatlari,shirkatlargategishlikorxona,aktsionerlarjamiyativaboshqaxo’jalikjamiyatlari,ijtimoiytashkilotlar,diniytashkilotlarkorxonasi; -davlatmulkigaasoslangankorxona. SHuningdek,yuridikshaxshuquqigaegata‘sischilaruyushmasigaasoslanganko’shmakorxonaxamtashkiletiladi.Ko’shmakorxonata‘sischilarijumlasigachetellikyuridikshaxslarvafukarolarxamkrishimumkin.Xo’jalikoborotivaishlovchilarsonigaboglikxoldakorxonalaryirik,o’rtavakichiqbo’lishimumkin. Kichiqkorxonalarnitashkiletishvaularfaoliyatiningo’zigaxosxususiyatlarikonuntomonidanbelgilabko’yiladi.Korxonalarningboshqaturlarimasalan,ijarakorxonalarixammavjud.Korxonalarko’ngilliasosdauyushma,xo’jalikassosatsiyalari,kontsernvaboshqabirlashmalarga birlashishlarimumkin.Bubirlashmalarzimmasigaba‘ziishlabchiqarish,x°jalikvazifalarinimarkazlashganxoldabajarishtopshiriladi. Korxonalarxalkxo’jaliginingsanoat,kishlokxo’jaligi,kurilish,transport,aloka,fan,ilmiytekshirish,savdo,moddiy-texnikaviyta‘minot,xizmatko’rsatishvaboshqatarmoklaridafaoliyatyuritadilar.Ularbirvaktningo’zidabirnechaxilfaoliyatturi–agrar-sanoat,sanoat-savdo,sanoat-kurilish,ilmiy-ishlabchiqarishfaoliyatlaribilanshugullanishlarimumkin

Korxonaningasosiyvazifasi–ijtimoiyextiyojlarniyukoriiste‘molsifatlarigaegabo’lganmaxsulotlarbilankamsarfqilibta‘minlanishi,buningasosidabutunjamoafarovonligi,korxonamulkiegasimanfaatlarinita‘minlashgaerishishdir.Buvazifaniamalgaoshirishyo’lidakorxonakuyidagilargaerishishilozim: -ishlabchiqarishningrivojlanishivasamaradorligiortishi;unixartomonlama jadallashtirish,fan-texnikanitarakkiyettirish,mexnatunumdorliginioshirish,resurslarnitejash,foydaniko’paytirish; -jamoaniijtimoiyjixatdanrivojlantirish,ijtimoiysoxaningzamonaviymoddiyasosinishakllantirish,yukoriunumdormexnatuchunimkoniyatlaryaratish,mexnatgakarabtaksimottamoyiliniamalgaoshirish,atrofmuxitniximoyaqilishvayaxshilash; -mexnatjamoasiningo’z-o’ziniboshqarish,xarbirishlovchinidavlat,jamoa,xususiymulkdanxakikiymulkdorsifatidafoydalanishgakiziqtirish,shuningdek,ulardajamoavadavlatishlarigakizikishuygʼotish. .BozorIqtisodiyotisharoitidakorxonalarfaoliyatiniboshqarish.Yangita‘sisetilgankorxonayuridikshaxsxisoblanadi,o’zshaxobchasini ochish,shuningdekjoriyxisobrakamigaegabo’lganboshqatashqiliybirliklarta‘sisetishhuquqigaegabo’ladi. Bundaybo’linmalarvakorxonalarnijoylashtirish masalasimaxalliyxokimiyatlarbilanbelgilangantartibdaxaletiladi.Korxonao’zta‘sischisitomonidantasdiklangannizomasosidafaoliyatyuritadi.Korxonanizomidakorxonanomi,manzili,faoliyatmaksadi,boshqaruvvanazorattashkilotlari,ularningvakolatlari,korxonamulkishakllanishivafoyda(daromad)nitaksimlashtartibi,korxonanikaytatashkiletishyokifaoliyatinito’xtatish,shartlariko’rsatiladi.Nizomdashuningdek,korxonafaoliyatibilanboglik,konungazidbo’lmaganboshqakoidalarxamko’rsatilishimumkin. a