Mavzu : dia para va perromagnetizm tabiati reja: magnetizm. Paramagnetizm. Xulosa

Yorug‘lik tabiati to‘g‘risidagi fan ikkita bir-biriga bog‘liq qonun orqali biri-birini to‘ldirib keladi. Djeyms Maksvell (1831-1879, Shotlandiya) elektromagnit qonunini, Albert Eynshteyn (1879-1955, Germaniya) kvant qonunlarini ixtiro qilishdi. Elektromagnit qonun asosida shunday tasavvur yotadiki, tarqalayotgan yorug‘lik bu – elektromagnit to‘lqindir. Inson ko‘zi yorug‘lik sifatida ko‘radigan, unchalik katta bo‘lmagan ko‘rish spektriga ega. Ko‘rish spektrining ikki tarafida inson ko‘zi ko‘ra olmaydigan tele va radio to‘lqinlar, ultrato‘lqinlar, rentgen va xokazolar joylashadi. Kvant qonuni asosida esa shunday asos yotadiki, "yorug‘lik eneriyasi tarkibi" bo‘lmish fotonlar – to‘g‘ri chiziq (pryamolineyno) bo‘ylab harakatlanadi va shu harakatni inson ko‘zi yorug‘lik sifatida qabul qiladi. Albatta, har bir qonunning qo‘llanilish sohalari bor. Maksvell qonuni ko‘proq yorituvchilarga rangli filtrlar va plyonkalar, lampalar ishlash prinsiplarini tushunishda ko‘proq xizmat qiladi.

Yorug‘lik energiyasi spektr bo‘yicha tarqalishi spektrofotometr o‘lchov asbobi yordamida o‘lchanadi. Aslida, har xil uzunlikdagi to‘lqinlar xech qanday rangga ega emas, lekin ko‘z qobig‘i va miya retseptorlari har xil uzunlikdagi to‘lqinlarini rangli yorug‘lik sifatida qabul qiladi. Shu o‘rinda savol tug‘iladi. Rang o‘zi nima? Rang bu – yorug‘lik nurining tarkibiy qismi bo‘lib, ma’lum uzunliklarga ega bo‘lgan to‘lqin uzunliklaridir. Yorug‘lik nurini shisha prizma orqali o‘tkazib, Isaak Nyuton quyosh yorug‘ligi har xil ranglardan iborat bo‘lishini isbot qildi, quyosh nuri prizmada sinib, yorug‘lik spektrini hosil qiladi. To‘lqinlar qanday chastota yoki uzunlikka ega bo‘lishidan qat’iy nazar prizma orqali o‘tganda turli ranglarda: qisqa to‘lqinlar spektrning havorang qismi (fiolet, ko‘k, xavo rang), o‘rta to‘lqinlar spektrning yashil-sariq qismi, uzun to‘lqinlar esa spektrning to‘q sariq-qizil qismilariga bo‘linadi. Xalqaro birliklar sistemasida bu ranglar qisqartirilgan xolda R, G, B nomlarini olgan.

XULOSA Yorugʻlik bu inson koʻzi sezadigan elektromagnit toʻlqinlardir. Yorugʻlikning toʻlqin xossasini toʻlqinlar nazariyasi, korpuskulyar xossasini kvant nazariya tavsiflab beradi; har ikkala xossasi birbirini toʻldiradi. Yorug‘lik energiyasi spektr bo‘yicha tarqalishi spektrofotometr o‘lchov asbobi yordamida o‘lchanadi.