Mavzu : Korparativ moliyaviy siyosat iqtisodiy samaradorligini baholash va uni oshirish yo’nalishlari. Reja

Tashqi va ichki manbalar

Resurslarning bunday taqsimlanishi o'z mablag'lari ba'zi bir o'ziga xoslik bilan bog'liq bo'lgan tijorat tashkiloti ishlab chiqarish jarayonlari turli xil iqtisodiy sohalar. Qayta ishlab chiqarishning mavsumiy tabiati bilan mablag'lar ko'pincha tashqaridan jalb qilinadi, aks holda iqtisodiy sub'ekt mablag'lari asosan ishlatiladi.
Ushbu tamoyillarning amalda bajarilishini moliyaviy siyosat va tijorat tashkiloti moliyasini tartibga solishning tashkiliy-huquqiy tizimini o'rnatishda ham hisobga olish kerak. Shuni e'tiborga olish kerak:

• 
  Faoliyat, uning ko'lami, bu tijorat yoki notijorat;
  
• 
  Uning yo'nalishlari, korxonani import qilish yoki eksport qilish;
  
• 
  Korporatsiya qaysi sohaga tegishli: transport, qishloq xo'jaligi, savdo, qurilish va hk.;
  
• 
  Va, albatta, tashkiliy-huquqiy shakl.
  

Ro'yxatdagi printsiplarga rioya qilgan holda, kompaniya menejmenti moliyaviy barqaror, to'lovga qodir, daromad keltiradigan va boshqarishni osonlashtiradigan faol korporatsiyaga erishadi.
Korporativ moliyaviy siyosat asosiy yo‘nalishlari .
Bozor iqtisodiyoti sharoitida korxonalar faoliyati davomida moliyaviy
munosabatlarning to‘g‘ri tashkil etilishi qo‘yilgan maqsadga erishishda muhim,ahamiyatga ega hisoblanadi. Shundan kelib chiqqan holda asosiy e’tibornikorxonalar moliyasini samarali tashkil etishga, korxonalar moliyasini boshqarishni,to‘g‘ri tashkil etishga qaratish maqsadga muvofiq. Korporativ moliyani,boshqarishni to‘g‘ri tashkil etish esa bevosita korporativ moliyaviy siyosatga,bog‘liq. Rivojlangan mamlakatlar amaliyotida korporativ siyosatning asosiy,yo‘nalishlari quyidagilar
- marketing siyosati;
- operatsion siyosat;
- moliyaviy siyosat;
- mehnat munosabatlari va kadrlar siyosati;
- axborot texnologiyalari siyosati;
- birlashishlar va qo‘shib olishlar siyosati;
- korporativ etika siyosati;
- korporativ boshqaruv va muvofiqlik siyosati;
- biznes risk menejmenti siyosati.
Korporativ moliyaviy siyosatni ishlab chiqish va amalga oshirish
korxonalarning barcha moliyaviy munosabatlarini qamrab olishi lozim. Bunda
moliyaviy siyosat – korxonaning ta’sis hujjati (ustavi)da aks etgan strategik va
taktik maqsadlarga erishish uchun moliyadan maqsadga yo‘naltirilgan hola
foydalanishni o‘zida aks ettiradi. Masalan, tovar bozoridagi pozitsiyasini
kuchaytirish; mos ravishda aktivlar hamda xususiy kapital rentabelligiga erishish;
to‘lovga layoqatlilik va balans likvidliligini ta’minlash; aksiyadorlar mulkiy
imkoniyatlarini oshirish va boshqalar.
Umuman, korporativ moliyaviy siyosatda quyidagilar nazarda tutiladi:
- foydani maksimallashtirib borish;
- kapital tarkibi va qiymatini optimallashtirish;
- korporativ tuzilmaning moliyaviy barqarorligi, amaliy va bozor
aktivligini ta’minlash;
- aksiyadorlar, investorlar va kreditorlar uchun korporativ tuzilmaning
moliyaviy ochiqligiga erishish;
- qimmatli qog‘ozlar emissiyasi, moliyaviy lizing, loyihaviy
moliyalashtirish yordamida kapital jalb qilishning bozor mexanizmlaridan
foydalanish;
- korxona moliyaviy-xo‘jalik faoliyatining strategik maqsadlarini hisobga
olgan holda moliyaviy holat diagnostikasi asosida korporativ moliyani boshqarish
mexanizmini ishlab chiqish;
- ustavda keltirilgan faoliyatni amalga oshirish va korporatsiyaning qarz
majburiyatlarini qoplash uchun zarur moliyaviy resurslarni shakllantirish,
oqimlari va moddiy zaxiralar balansliligini ta’minlash.
Korporativ tuzilma pul oqimlari va moddiy zaxiralar o‘rtasida balanslilikka
erishish uchun quyidagi chora-tadbirlar amalga oshiriladi:
- ustav kapitalini shakllantirish (pul ko‘rinishida yoki moddiy ko‘rinishda)
va faoliyat uchun qo‘shimcha mablag‘larni (resurslarni) jalb qilishning
ratsional usullari aniqlanadi;
- pul oqimlarini optimallashtirish imkonini beruvchi moliyaviy boshqaruv
tashkiliy tuzilmasi shakllantiriladi;
- soliqlar va majburiy ajratmalarni optimallashtirish maqsadida hisob
siyosati ishlab chiqiladi;
- kontragentlar bilan hisob-kitoblar usullari va muddati, jarimalar
qo‘llanilishi bilan bog‘liq xo‘jalik shartnomalari shart-sharoitlari aniqlanadi;
- xarajatlar, daromadlar, foyda va investitsiyalar javobgarlik markazlarini
yaratish asosida byudjet boshqaruvi tizimi joriy qilinadi;
- bosh kompaniya va uning filiallari o‘rtasida pul oqimlari harakati hisobi
va nazorati tashkil qilinadi.
Korporativ moliyani boshqarish tizimini ishlab chiqish jarayonida etarlicha
pul mablag‘lari va to‘lovga layoqatlilikning yuqori darajasi sharoitida

korporatsiyani rivojlantirish va mulkdorlar (aksiyadorlar) manfaatlarini

uyg‘unlashtirish muammosi paydo bo‘ladi. Bunday sharoitda korxona faol
davomiyligi va qo‘yilgan maqsadlar tavsifidan kelib chiqqan holda strategik va
taktik moliyaviy vazifalar qo‘yiladi. Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda
korporativ moliyaviy siyosatni quyidagicha tasvirlashimiz mumkin .