Mavzu : Qandsiz diabet. Psixosomatik kasalliklar

Mavzu : Qandsiz diabet . Psixosomatik kasalliklar .
Qandsiz diabet — neyroendokrin kasallik; asosan, gipotalamus va gipofiz funksiyasining buzilishidan kelib chiqadi. Kasallik 17-asrda aniqlangan, ammo, qandli diabetdan farqlay olmaganliklari sababli, unga alohida dard sifatida qarashmagan. Qandsiz diabet birinchi boʻlib ingliz olimi Tomas Uillis tomonidan aniqlandi (1674-yil). U Qandsiz diabetga chalingan bemorlar siydigini tekshirib, qandli diabetdan farqli ravishda ularning siydigi tarkibida qand moddasini topmagan va bu kasallikni qandsiz diabet deb atagan. Kasallik, asosan, yosh erkak va ayollarda, qisman bolalarda ham kuzatiladi. Qandsiz diabetga xos alomatlar toʻsatdan boshlanadi, bemor koʻp siyadi (poliuriya), juda chanqaydi va koʻp suyuklik ichadi (polidipsiya), ogʻzi quriydi. Kasallikning bu belgilari tez orada zoʻrayadi, bemor bezovtalanadi, asabiylashadi. Dard avjiga chiqqan davrda 1 kunda ajraladigan siydik miqsori nihoyatda oshib ketishi mumkin. Bolalarda bu kasallik kechasi siyib qoʻyish (enurez) bilan boshlanadi. Tez orada bemor ancha ozadi, organizmida minerallar almashinuvi buzilishi natijasida terisi quruqshab qoladi, sochlari sinuvchan, teztez toʻkiladigan, tirnoqlari moʻrt va uvalanadigan boʻlib qoladi. Koʻp miqdorda suv ichish ovqat hazm qilish tizimiga noxush taʼsir koʻrsatadi. Meʼdaning hazm fermentlari ishlab chiqarish faoliyati izdan chiqib, surunkali gastrit, oʻt pufagi sekretor faoliyati buzilishi, ingichka va yoʻgʻon ichaklar harakatining izdan chiqishi, shilliq qavatlarga putur yetishi, doimiy qabziyat va boshqalar kelib chiqadi. Haddan ziyod koʻp suv ichish meʼda’ devorining choʻzilib, hajmi kattalashishiga va meʼdaning pastga tushishiga olib keladi, bu meʼda atrofidagi aʼzolar faoliyatiga ham taʼsir qiladi. Ayollarda hayz koʻrishning buzilishiga, erkaklarda jinsiy maylning susayishiga, bolalarda esa oʻsish va rivojlanishdan orqada qolish, jinsiy va jismoniy rivojlanishning kechikishi kabi holatlarga olib keladi. Kasallik uzoq davom etadi, koʻpincha uning rivojlanishi bosh miya jarohati va undagi jarrohlik amaliyotlaridan soʻng , bakterial meningit, virusli ensefalit, zaxm, bosh miya oʻsmalari bilan bogʻliq boʻlishi mumkin.

Kasallikka bemorning shikoyatlari, siydik tahlili, nevrologik, oftalmologik, rentgenologik va gipofizning kompyuter va magnitrezonansli tomografiya natijalariga asoslangan holda diagnoz qoʻyiladi. Odsini olish uchun kasallikning birinchi belgilari boshlanishi bilan endokrinologga murojaat etish va uning koʻrsatmalariga qatʼiy rioya qilish lozim. Kasallik oʻz vaqtida davolansa, bemor butunlay sogayib ketishi mumkin.

Qandsiz diabet rivojlanish mexanizmlarini hisobga olgan holda uni ikki asosiy turga bo’lish mumkin:

Markaziy qandsiz diabet. Gipotalamusta vazopressin ishlab chiqarilishi yetishmovchiligi yoki uning gipofiz bezidan qonga o’tishi buzilishi natijasida shakllanadi.Buyrakli (nefrogen) qandsiz diabet. Ushbu shaklda vazopressin darajasi me’yorda bo’ladi, ammo buyrak to’qimasi unga reaktsiya bermaydi.

Bundan tashqari, ba’zida stressga javoban psixogen polidipsiya (kuchli chanqash) rivojlanadi.

Shu bilan birga, qandsiz diabet homiladorlik paytida shakllanishi mumkin. Buning sababi — yo’ldosh (platsenta) fermentlari bilan vazopressinning parchalanishidir. Odatda, kasallikning belgilari homiladorlikning uchinchi trimestrida namoyon bo’ladi, lekin tug’ruqdan keyin ular o’z-o’zidan yo’qolib ketadi.

PSIXOLOGIK SABABLARGA KO'RA JISMONIY OG'RIQ

Og'riqlar, falajlar, kramplar, spazmlar, konvulsiv tutilishlar ..., psixosomatik kasalliklar a'zoga ta'sir qiladigan va sabablari asosan hissiy bo'lgan jismoniy alomatlar bilan yuzaga keladi. Ushbu psixologik sabablar shafqatsiz bo'lishi mumkin (o'lim, ajralish, ajralish, baxtsiz hodisa, ishni yo'qotish va h.k.), bizning tabiiy himoyamiz to'satdan tushib ketishi va kasallikka olib kelishi mumkin. Lekin nafaqat.

"Kasallikka olib kelishi mumkin bo'lgan tabiiy himoyaning pasayishi nafaqat travma natijasidir", deydi Mariya Xeynar. Bu doimiy ravishda yuqori darajadagi tashvishli yoki depressiv holatlarga ega bo'lgan yoki uzoq vaqt davomida ma'naviy tanglik, stress va zo'riqish sharoitida yashaydigan odamlarda paydo bo'lishi mumkin. Ushbu shartlar uzoq davom etganda, charchagan psixik apparatlar muvozanatni saqlashni va psixik rejimda yoki somatik rejimda dekompensatsiya qilishni to'xtatishi mumkin ".

AYOLLARGA ERKAKLARGA QARAGANDA KO'PROQ TA'SIR QILADIGAN KASALLIK

Ma'lumotlarga ko'ra, ayollarning 38 foizi va erkaklarning 26 foizi hayotining bir davrida ushbu turdagi kasallikdan aziyat chekishadi. “Erkaklar ayollarga qaraganda kamroq maslahat berishadi va ruhiy sabablarni qabul qilishda ko'proq qiyinchiliklarga duch kelishadi. Bundan tashqari, ular tashqi (stress bilan bog'liq) emas, balki ichki taranglik (masalan, ichki nizolar) bilan bog'liqmi yoki yo'qmi, hissiyotlarni boshqarish uchun psixotrop oziq-ovqatlarga (alkogol, nasha) ko'proq murojaat qilishadi.

PSIXOSOMATIK KASALLIKNING BELGILARI

Odatda, oshqozon-ichak kasalliklari (masalan, oshqozon yarasi) eng keng tarqalgan psixosomatik kasalliklardir.

Teri kasalliklari, agar ular kasallik yoki virus bilan bog'liq bo'lmasa, psixologik kelib chiqishi ham bo'ladi. Psoriaz, siğil, gerpes, rosacea, yaralar, og'iz bo'shlig'idagi yaralar tashvish va emotsionallik holatlarida paydo bo'ladi.