Mavzu : Yozma nutqda tinish belgilarining qo’llanish qoidalari (A. Oripov asari misolida) Mundarija Kirish Asosiy qism

Mavzu :Yozma nutqda tinish belgilarining qo’llanish qoidalari (A.Oripov asari misolida)

Mundarija

Kirish

Asosiy qism

1. Yozma nutqda tinish belgilarining qo’llanishi

2. Tinish belgilarining qo’llanilish uslublari

3. A.Oripov asarlarida tinish belgilarining vazifasi

4. Punktuatsiya haqida tushuncha

Xulosa

Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish

Mavzuning dolzarbligi. O`zbekiston Respublikasi bundan chorak asr
muqaddam mustaqil davlat sifatida shakllangandan beri ilm-fan, milliy
madaniyatimizning har bir sohasida, ta‘lim-tarbiya tizimida jiddiy o`zgarishlar
ro`y berdi. ,,Istiqlol yillarida o`zbek tilining qo`llanish doirasi amalda nihoyatda
kengaygani, uni ilmiy asosda rivojlantirishga qaratilgan Kurs ishilar, tilimizning
o`ziga xos xususiyatlariga bag‘ishlangan ilmiy va ommabop kitoblar, o`quv
qo`llanmalari, yangi-yangi lug‘atlar ko`plab chop etilayotgani jamiyat
tafakkurini yuksaltirishga o`z hissasini qo`shmoqda’‘1, - deya ta‘kidlagan edi
birinchi Prezidentimiz Islom Karimov.
Mavjud ta‘lim-tarbiya tizimini tubdan isloh qilish, uni zamon talablari
darajasiga ko‘tarish, milliy kadrlar tayyorlashning yangi tizimini barpo etish,
kelajak uchun barkamol, salohiyatli avlodni-tarbiyalash – O‘zbekiston
Respublikasi Birinchi Prezidentining ,,Ta‘lim va kadrlar tayyorlash tizimini
tubdan isloh, qilish, barkamol avlodni voyaga yetkazish to‘g‘risida’‘gi Farmoni
va ,,Ta‘lim to‘g‘risida’‘gi Qonun va Kadrlar tayyorlash milliy Dasturining hamda
yurtimiz farovon kelajagining negizini tashkil etadi.

Punktuatsiya tilshunoslikning bir sohasi bo’lib, tinish belgilari (punktorgramma) va ularning qo’llanish qonun-qoidalarini o’rgatadi. Punktogramma muayyan yozuv tizimi (grafika) ning uzviy qismi bo’lib, yozma nutqning ayrim yozuv belgilari (masalan, raqamlar, harflar, diakritik va transkripsion belgilar kabi) bilan ifodalash mumkin bo’lma-gan tomonlarini aniq belgilashda muhim ahamiyatga egadir.

Tinish belgilari yozma nutqni to’g’ri, ifodali, mantiqiy bayon qilishda, uni ixchamlashda, gap qismlarining o’zaro logik-grammatik munosabatlarini ko’rsatishda muhim grafik vosita sifatida ishlatiladi. Punktuatsiya, bir tomondan, yozuvchiga o’z yozma nutqini aniq, to’g’ri va ifodali bayon etish imkoniyatini bersa, ikkinchi tomondan, o’quvchiga muayyan matndagi fikrni yozuvchi bayon etganidek, yozuvchining maqsadiga muvofiq tushuna olish imkoniyatini yaratadi; bir tinish belgi yozuvchi tomonidan qanday ma'no va vazifada qo’llangan bo’lsa, mazkur tinish belgi o’quvchi tomonidan ham xuddi shunday vazifada tushuniladi.

Demak, tinish belgilari "Yozma nutqning tushunilishini osonlashti-rish uchun qo’llaniladi" (Baduen de Kurtene) va uni oydinlashtiradi, aniqlik kiritadi. Tinish belgilarining o’rinli qo’llanmasligi ma'lum bir sintaktik qurilmani ham mazmun, ham tuzilishii jihatidan o’zgarib ketishiga olib keladi.

Asosiy qism