Mavzu: 0 ‘zbek dialektologiyasining nazariy va amaliy ahamiyati

Download 12.22 Kb.

1 2 3 4

Mavzu: 0 ‘zbek dialektologiyasining nazariy va amaliy ahamiyati.

Mavzu: 0 ‘zbek dialektologiyasining nazariy va amaliy ahamiyati.
Reja:
1. Sheva, dialekt va lahja tushunchalari.
2. 0 ‘zbek tilining murakkab dialektal tarkibi.
3. 0 ‘zbek dialektologiyasining tilshunoslik va boshqa fanlar bilan o‘zaro aloqadorligi.
4. 0 ‘zbek shevalarini o‘rganish metodlari.

Sheva forscha ravish, tarz, yo‘sin degan ma’nolami bildirib, fanda biror tilning o‘ziga xos leksik, fonetik va grammatik xususiyatlari bilan farqlanib turadigan kichik territoriyaga oid qismini anglatadi.
Dialekt so‘zi grekcha bo‘lib, sheva degan ma’noni anglatib (aslida qabila tili demakdir), aksariyat til xususiyatlari o‘xshash bo‘lgan shevalami birlashtiradi.
Lahja arabcha so‘z bo‘lib u ham ravish, tarz, yo‘sin, sheva ma’nolarini bildiradi. Dialektologik termin sifatida qadjmdan o‘zbek tilining taraqqiyotiga asos bo‘lgan sheva va dialektlamyig eng yirik to‘dasini anglatadi.

Qarluq-chigil-uyg‘ur lahjasi. Bu lahja tarixan qarluq umg‘larining rivojlanishi asosida shakllangan va ular qadimgi tukyu(turk) qabila birlashmasiga mansub bo‘lib, uzoq o'tmishda Oltoyning g‘arbiy tumanlarida yashaganlar, Turk xoqonligining tashkil topishi bilan (552 yilda) g‘arbiy Oltoydan chiqib, Irtish daryosi sohillarini, Jung‘oriyani, Mo‘g‘ul tog‘ining janubiy yon bag‘ridan to lie daryosining shimoligacha bo‘lgan hududni egallaydilar.
Qipchoq lahjasi, Qipchoq qabilalari ham uzoq o‘traishda Oltoy o‘lkasida yashaganlar. VII-V1II asrlarda Turk xoqonligi tarkibida bo‘lgan. XIII asr o‘rtalarida ular kimak//imak(yimak)lar davlati tarkibida qoladilar. XI asrlarda bu davlat parchalanib ketgach, qipchoqlar siyosiy jihatdan faollashadilar

Download 12.22 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2 3 4