Mavzu №10 O’lchash vositalarini qiyoslash sxemalari va usullari

Birlik o‘lchamlarini uzatish usullari

• Бевосита солиштириш усули
• бунда қандайдир солиштириш ёки бошқа техник воситаларини қўлламасдан ўтказиладиган, намунавий ва текшириладиган ўлчаш воситаларининг кўрсатиши солиштирилади

• Компаратор ёрдамида солиштириш усули
• Бу усул текширилаётган ўлчаш асбобининг чиқиш катталигини ёки текширилаётган ўлчов ёрдамида қайта тикланган катталикни, солиштириш қурилмаси ёрдамида намунавий ўлчов ёрдамида қайта тикланган катталик билан солиштиришдан иборат.

• Бевосита ўлчаш усули ўз навбатида қуйидаги икки усулга бўлинади:
• - намунавий ўлчаш воситаси (намунавий ўлчов) ёрдамида олинган катталикни текширилаётган ўлчаш асбобида бевосита ўлчаш;
• - текширилаётган ўлчов билан қайта тикланган катталикни намунавий ўлчаш воситаси (намунавий асбоб билан) да бевосита ўлчаш.

• Билвосита ўлчашлар усули. 
• Бу усул билан текширилаётган ўлчовнинг чиқишидаги ёки ўлчаш асбобини киришидаги катталикнинг қиймати билвосита усулда яъни изланаётган катталик билан функционал боғланган бошқа катталикларнинг бевосита ўлчаш натижалари асосида катталикнинг изланаётган қиймати аниқланади.

• А.А.Абдувалиев, П.Г.Авакян, А.Б.Садыков, А.С. Умаров, О.Ш. Хакимов “Основы обеспечения единства измерений” Ташкент 2005
• Абдувалиев А.А., Латипов В.Б, Умаров А.С и др. Основы стандартизации, метрологии, сертификации и управление качеством. – Т.: НИИСМС 2007. – 555 с.
• Ismatullayev P.R., Qodirova Sh.А. “Mеtrologiya asoslari”, o’quv qo’llanma, (kirilda) Tafakkur nashriyoti, (lotinda) “Extremum-Press” nashriyoti, 2012.
• Ismatullayev P.R., Matyakubova P.M., Turayev Sh.А. Mеtrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish. Darslik. “Lisson-press”, Toshkent, 2014. -423 b.

• Фойдаланилган адабиётлар