Mavzu-13. Nurlanishni kvant nazariyasi. Issiqlik nurlanishining xarakteristikasi. Absolyut qora jism. Kulrang jism. Kirxgof qonuni. Stefan -bolsman qonuni. Vin siljish qonuni. Yorug‘likning kvant nazariyasi

Absolyut qora jismning nurlanish qonuni
Absolyut kora jism nurlanish konunlari, absolyut jism nur chikarish kobiliyati ( va ) ning nurlanish chastotasi va xaroratiga boglikligini kursatadi.
1. Stefan-Bolsman qonuni. Bu konunga asosan absolyut kora jismni integral nur chikarish kobiliyati absolyut xaroratga kuyidagicha boglik:
=T⁴ (13.5)
bunda  - Stefan-Bolsman doimiysi bulib, 5,6710^-8 Vt/m²grad ga teng.
2. Vin qonuni. Absolyut kora jism nur chikarish kobiliyati
(13.6)
kurinishda ifodalanadi. Bunda universal funksiya, s — yoruglikning vakuumdagi tezligi,  — yoruglik tulkini chastotasi. Vin empirik ravishda funksiyaning grafigini anikladi. maksimumga tugri kelgan nurlanish tulkin uzunligi _t yoki chastotasi _t xarorat bilan kuyidagicha boglik ekan: _tax=T/a (13.7)
Bu formula Vinning siljish konunini ifodalaydi. Bu konunga kura absolyut kora jismning maksimal nur chikarish kobiliyati chastotasi bu jismning absolyut xaroratiga tugri mutanosib.

Issiqlik nurlanishning kvant xarakteri. Plank formulasi. Nurlanishning kvant xossalarida nurlanishining modda bilan o‘zaro ta’sirlanishishida ba’zi hollarda nurlanishning to‘lqin xossalari birinchi planga o‘tadi. Atom va molekulalarning radioto‘lqinlar chiqarishi va yutishi kvant xarakterga ega.

Infraqizil, ultrabinafsha nurlarning modda bilan o‘zaro ta’sirlashuvida nurlanishning to‘lqin xossalari ham, kvant xossalari ham ko‘rinadi. Mn: Yorug‘likning nurlanishi energiyasining elektr energiyasiga aylanishi kvant nazariyasi asosida tushuntiriladi. Har qanday nurlanishga bir vaqtning o‘zida to‘lqin va kvant xossalar xosdir.
Nemis fizigi Maks plank atomlar elektromagnit energiyani porsiyalab-kvantlab chiqaradi deb aytadi. Har qaysi porsiyaning energiyasi nurlanish chastotasiga to‘g‘ri proporsionaldir. Plankning gepotezasi-jismning nurlanish energiyasi uzluksiz bo‘lmay, tebranish chastotasiga ν proporsional E energiyali kvantlardan ya’ni alohida energiyali porsiyalardan iborat.
(1)
Bu yerda h=6,62∙10^-34J∙sek. Plank doimiysi. U nurlanish energiyasi qancha miqdorda sakrab o‘zgarishini ko‘rsatadi. Mn: ν=10¹⁰ Gs chastotali nurlar (λ=3∙10²м radioto‘lqin) kvant energiyasini topish so‘ralgan bo‘lsin.

Bu juda kichik son bo‘lib, bunday qiymat klassik fizikada uzluksiz ravishda o‘zgaradi deb hisoblash mumkin. Plank formulasi, klassik fizika qonunlarini, Stefan-Bolsman va Vin qonunlarini ham hosil qilish mumkin.

1.