Mavzu 4: Relyatsion Ma’lumotlar Bazasiga Kirish Reja

1. Domain Constraints (domin shartlari)

• Domain shartlari buziladi qachonki attribute qiymati keltirilgan dominda ko’rinmasa yoki attribute qiymatining ma’lumot turi (data type) to’g’ri shaklda bo’lmasa.
• Har bir ma’lumotlarni turiga qarab tasvirlab beradigan atribut parameterlari “unique” ya’ni bir marta foydalanilgan bo’lishi lozim;
• Data Typelarni standard shaklda to’g’ri o’rinda qo’llay olish lozim, standard data turlariga integer, haqiqiy sonlar, belgilar, Boolean ifodalar, textlar va boshqalar.

Key Constraints

• Har bir ustunda kelgan attributega tegishli bo’lgan ma’lumotga murojaat etish uchun qo’llangan belgi relyatsion MBning kaliti deyiladi.
• Har bir qatorda joylashgan ma’lumot uchun Mbning kaliti takrorlanmas bo’lishi kerak.
• Misol uchun: CustomerID=1 faqat Customer Name = “Google” uchun qo’llanilgan.

Referential Integrity Constraints.

• MBBT da Referental Integrity shartlarini o’rnatish bu tashqi kalitlar bilan bog’liqdir.
• Tashqi kalitlar bir ma’lumotlar bazasini (Customer) boshqa bir ma’lumotlar bazasi(Billing)ga bog’lashda ishlatiladi.
• Rasmda tashqi kalit bu 1 dir va tashqi kalit ma’lumotlar bazasida mavjud bo’lish shart.

3. Relyatsion modellardagi turli amallarni bajarish

3. Relyatsion modellardagi turli amallarni bajarish

Relyatsion ma’lumotlar bazasida quyidagi 4 ta asosiy operatsiyalar bor:

• Relyatsion ma’lumotlar bazasida quyidagi 4 ta asosiy operatsiyalar bor:
• Insert-ma’lumotlar bazasiga ma’lumot kiritish;
• Delete-ma’lumotlar bazasidan ma’lumotlarni o’chirish;
• Modify-ma’lumotlar bazasidagi ma’lumotlarni o’zgartirish;
• Select- ma’lumotlar bazasidagi ma’lumotni tanlash amallari mavjud.

Insert Amali

INSERT INTO Customers (CustomerName, Status) VALUES (‘Alibaba’,’Active');

Update Amali

UPDATE Customers SET Status= ‘Active’ WHERE CustomerID = 3;