Istalgan elektr sxemasida fikran bitta tarmoqni ajratib olib, sxemani qolgan qismini tuzilishi va murakkabligidan qat'iy nazar shartlik ravishda to`rtburchak shaklida ifodalash mumkin. (36 a -rasm). - Istalgan elektr sxemasida fikran bitta tarmoqni ajratib olib, sxemani qolgan qismini tuzilishi va murakkabligidan qat'iy nazar shartlik ravishda to`rtburchak shaklida ifodalash mumkin. (36 a -rasm).
- Ajratilgan tarmoqqa nisbatan qolgan to`rtburchak shaklida ifodalangan butun sxema
- ikki qutblik deb nomlanuvchi tushunchani hosil qiladi.
Ikki qutblik - bu istalgan sxemani umumlashgan nomi bo`lib, ajratilgan ikki uchlarga yoki qutblarga nisbatan aytiladi. - Ikki qutblik - bu istalgan sxemani umumlashgan nomi bo`lib, ajratilgan ikki uchlarga yoki qutblarga nisbatan aytiladi.
- Agar ikki qutblikda bir-birini kompensatsiyalamaydigan tok yoki EYUK manbalari bo`lsa, bunday ikki qutblikka aktiv deyiladi.Bu hollarda to`rtburchakka 36 a,b,v A-harfi qo`yiladi.
- Agar ikki qutblikda tok yoki EYUK manbalari bo`lmasa, u vaqtda passiv ikki qutblik deyiladi.Bu holatda to`rtburchakni P harfi qo`yiladi yoki umuman hech narsa qo`yilmasligi mumkin (36 g -rasm).
- b) Ekvivalent generator (manba) usuli. Ajratilgan tarmoqqa nisbatan hisoblashlarda ikki qutblikni ekvivalent generator bilan, ya'ni qaysikim, EYUK si ajratilgan tarmoq qutblarini salt ishlash kuchlanishiga, ichki qarshiligi esa shu ikki qutblikning kirish qarshiligiga teng deb, almashtirish mumkin. Qandaydir sxema berilgan deylik va uni faqat bitta tarmog`ini tokini aniqlash kerak bo`lsin. Fikran qarshiliklari va EYUK lari bo`lgan sxemani to`rtburchakka joylashtiramiz va I tok aniqlanishi lozim bo`lgan tarmoq av ni undan ajratib olamiz (36 a rasm).
Ajratilgan tarmoqda I tok o`zgarmaydi, agarda kattaliklari o`zaro teng belgan E1 va E2 EYUK larni qarama – qarshi ulasak (36 b –rasm). O`rniga quyish usuliga asosan I tokni ikkita toklarni yig`indisi I( va I( deb olish mumkin. - Ajratilgan tarmoqda I tok o`zgarmaydi, agarda kattaliklari o`zaro teng belgan E1 va E2 EYUK larni qarama – qarshi ulasak (36 b –rasm). O`rniga quyish usuliga asosan I tokni ikkita toklarni yig`indisi I( va I( deb olish mumkin.
- I = I΄ + I΄΄
- I΄ tok deganda E1 EYUK va aktiv to`rtkutblik ichiga olingan barcha tok va EYUK manbalari hosil qiladigan tok deb, I΄΄ tokni esa faqat EYUK E2 hosil qiladi deb tushunamiz. Shunga asoslangan holda I΄ va I΄΄ toklarni aniqlash uchun 36 v,g -rasmdagi sxema P to`rtburchakda EYUK lar yo`q,lekin manbalarning ichki qarshiliklari qoldirilgan.
- E1 EYUK Uab kuchlanishga qarama-qarshi yo`nalgan. Tarkibida EYUK bo`lgan zanjir uchun Om qonuniga asosan
- I΄΄ = (Uab -E1) / R
- E1 EYUK ni shunday tiklaymizki, I΄ tok nolga teng bo`lsin, av tarmoqda tokni yo`qligini shu tarmoqni uzilganligi (salt ishlashi) bilan teng kuchlidir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
