Mavzu 9: O’zgaruvchan tok zanjirlari

Sinusoidal kattaliklarni koordinatalar sistemasida grafik usulda qushish juda murakkabdir.

• Sinusoidal kattaliklarni koordinatalar sistemasida grafik usulda qushish juda murakkabdir.
• Agarda bir xil chastotali ikki sinusoidal kattalikni aylanuvchi vektorlar ko`rinishda tasavvur qilsak, bu kattaliklarni qushish oson bo`ladi.
• Koordinata o`qlari 0X va 0Y bo`lgan tenglikda (41 a -rasm) ( burchak tezlikda tekis aylanayotgan vektor 0A uzunligi sinusoidal E.YU.K. e = Em sin (t -e) ning amplitudasi teng bo`lgan aylanuvchi vektorni qo`ramiz. 0A vektorni musbat aylanish yo`nalishini soat strelkasi yo`nalishiga qarshi olamiz va burilish burchagina 0X o`qiga nisbatan hisoblaymiz 0A vektorning boshlang`ich holati 0X o`qiga nisbatan e burchakka buralgan. 0A vektorni proyektsiyasini 0Y o`qqa ko`ramiz (41 b -rasm) bu boshlang`ich holatga nisbatan vektorni buralishiga qarab o`zgaradi. Boshlang`ich holatda 0А0 = 0А sine = Em sin e = e0, ya'ni t = 0 da E.YU.K. ni oniy qiymatiga teng.

• Sinusodal E.YU.K. kuchlanishlar va toklarni vektor
• ko`rinishda ifodalash

Ozroq vaqtdan keyin 0A vektor t burchakka buriladi va 0X o`qqa nisbatan t1 - e burchakni hosil qiladi. 0Y proyektsiyasi: ya'ni t = t1 dagi oniy qiymatiga teng. t = t2 da vektor 0A 0Y o`qiga mos tushadi va proyektsiyasi 0A = Em = e2. Undan keyingi 0A vektorni aylanishida 0Y o`qiga nisbatan proyektsiyasi kichiklashadi, undan keyin manfiy bo`ladi va h.z.

• Ozroq vaqtdan keyin 0A vektor t burchakka buriladi va 0X o`qqa nisbatan t1 - e burchakni hosil qiladi. 0Y proyektsiyasi: ya'ni t = t1 dagi oniy qiymatiga teng. t = t2 da vektor 0A 0Y o`qiga mos tushadi va proyektsiyasi 0A = Em = e2. Undan keyingi 0A vektorni aylanishida 0Y o`qiga nisbatan proyektsiyasi kichiklashadi, undan keyin manfiy bo`ladi va h.z.
• Shunday qilib, vektorni 0Y ga proyektsiyasi, ya'ni vektor ( burchak tezlikda aylanadi uzunligi E.YU.K. amplitudasiga teng bo`lib, sinus qonuni bo`yicha o`zgarib, sinusoidal E.YU.K. ni oniy qiymatlarini ifodalaydi. Demak, buni teskarisi ham urinlidir: Vaqt bo`yicha sinusoidal o`zgaruvchi istalgan kattalikni aylanuvchan vektorlar ko`rinishida ifodalash mumkin, uzunligi amplitudaga teng, aylanish burchak tezligi esa shu sinusoidal kattalikning burchak chastotasiga teng. Aylanuvchan vektorning boshlang`ich fazasi bilan aniqlanib, 0X o`qiga nisbatan soat strelkasi aylanishi yo`nalishiga teskari olinib, 0X o`qni musbat tomonidan olinadi.