Mavzu: adsorbtsiya va desorbsiya jarayoni

Desorbsiya. Yuqori faollikka ega bo’lgan adsorbentlar qimmatbaho materiallar qatoriga kiradi, shu sababli ulardan bir necha marotaba foydalanish lozim. Buning uchun adsorbsiya jarayonidan sochng adsorbent regenerasiya qilinadi, ya’ni unda yutilgan modda ajralib chiqariladi. Adsorbsiyaga teskari boradigan jarayon desorbsiya deb ataladi.
Adsorbent quyidagi usullar yordamida regenerasiya qilinishi mumkin:
1) adsorbentning haroratini oshirish yoki uning ustidagi bosimni kamaytirish;
2) adsorbent qatlami orqali isitilgan gaz yoki qizdirilgan bug`ni haydash;
3) adsorbentda yutilgan komponentlarni yutish xossasi yuqori bo’lgan boshqa modda yordamida siqib chiqarish. Harorat qancha yuqori bo’lsa, desorbsiya jarayoni shuncha tez va to’la boradi. Haroratni tochg`ri tanlash katta ahamiyatga molik. Tanlangan harorat yutilgan komponentlarni adsorbentdan to’la ajratib chiqarishni va adsorbentning o’ta qizib, parchalanib ketmasligini tachminlashi zarur. Regenerasiya paytida adsorbentning faolligi biroz kamayadi.
Yuqori haroratlarda oson parchalanib ketadigan moddalarni desorbsiya paytida siqib chiqarish usulini qo’llash maqsadga muvofiq bo’ladi. Bunday usuldan harorat 40-80°C bo’lganda foydalanish yaxshi samara beradi. Har bir sharoit uchun tegishli harorat chegaralari qabul qilinadi. Masalan, gazlarni seolitlar yordamidan quritilgandan sochng, desorbsiya jarayoni (namlikni adsorbentdan ajratib chiqarish) ni amalga oshirish uchun harorat 300-400 C dan ortmasligi kerak. Adsorbentni to’la regenerasiya qilish uchun desorbsiyadan keyin adsorbentni quritish va sochngra sovitish zarur. Shundan sochng adsorbsiyaning yangi siklini boshlash mumkin. Desorbsiya jarayoni adsorbsiyaga ko’ra ancha yuqori haro­ratlarda olib boriladi, shu sababdan desorbsiyaning vaqti adsorbsiyaniqiga nisbatan kam bo’ladi.