Mavzu: afrikaning ichki suvlari

MAVZU: AFRIKANING ICHKI SUVLARI
Reja:

1. 
   Afrika yillik oqimining umumiy hajmi
   
2. 
   Materikning ekvatorial va subekvatorial iqlim mintaqalari
   
3. 
   Afrikaning ichki suvlari
   

Afrika yillik oqimining umumiy hajmiga ko’ra (5400 km3 ) Yevrosiyo va Janubiy Amerikadan keyin uchinchi o’rinda turadi. Materikning Atlantika va Hind okeani havzalari o’rtasidagi bosh suvayirg’ich uning balandroq ko’tarilgan sharqiy 23 qismidan o’tadi. Shuning uchun Afrikaning 51% maydoni Atlantika okeani havzasiga, 18% maydoni Hind okeani havzasiga va qolgan 31% maydoni ichki berk oqim havzasiga qaraydi. Afrikada turli xil kattalikka ega bo’lgan daryolar keng tarqalgan. Ammo ular materik hududida juda notekis taqsimlangan.
Materikning ekvatorial va subekvatorial iqlim mintaqalarida daryolar hamda daryo irmoqlari to’ri nihoyatda qalin. Tropik iqlim mintaqalarining Sahroi Kabir va Kalaxari cho’llarida esa daryolar juda kam. Bu yerlarda daryolarning quruq o’zanlari-vodiylar uchraydi. Ular kamdan-kam bo’ladigan jala yomg’irlaridan keyin suvga to’ladi. Binobarin, daryolar va irmoqlarining notekis taqsimlanishi asosan rel’efga va iqlimga bog’liq. Materik daryolari va ko’llari asosan yomg’ir suvlaridan to’yinadi. Daryolarning to’yinishida qor va muzliklarning roli nihoyat darajada oz. Daryolarning suv rejimi, maksimal va minimal suv sarfining kuzatilishi yomg’irli va quruq fasllarga bog’liq. Ekvatorial va subekvatorial iqlim mintaqalaridagi daryolarning suv sarfi yil bo’yi deyarli bir me’yorda davom etadi. Bu yerda daryolarning minimal suv sarfi sezilmaydi. Biroq, zenit yomg’irlari bilan bog’liq bo’lgan maksimal suv sarfining ikki davri yaqqol ifodalangan. Yoz va qish fasllarida maksimal hamda minimal suv sarfi kuzatiladigan hududlar oralig’ida doimiy oqimdan mahrum bo’lgan va kattakatta maydonlarni egallab yotgan o’lkalar joylashgan. Bunday o’lkalarga Sahroi Kabir va Kalaxari botig’ining aksariyat qismi qaraydi. Bir qancha iqlim mintaqalaridan oqib o’tadigan daryolar murakkab rejimga ega