Mavzu: Agentlik nazariyasi. Yensen-Mekling nazariyasi

Menejer riskliroq investitsiyalarni amalga oshirib, riskni kreditorlarga о‘tkazadi:

• loyiha muvaffaqiyatli amalga oshirilgan hollarda menejer daromadning kо‘proq qismini oladi, chunki qarz bо‘yicha tо‘lovlar qat’iy belgilab qо‘yilgan bо‘ladi;
• biroq muvaffaqiyatsizlik hollarida kreditorlar asosiy yо‘qotishlarga duch keladi, chunki defolt holatida menejerning javobgarligi uning kapitaldagi ishtiroki bilan cheklanadi.

Qarzning agentlik xarajatlari quyidagilarni qamrab oladi:

• - qarz shartnomasi yozish xarajatlari;
• - menejerning yuqori riskli investitsiyalardan yо‘qotishlari;
• - monitoring va о‘zini - о‘zi cheklash xarajatlari;
• - bankrot va qayta tashkil qilish xarajatlari. Bu xarajatlar qarzning о‘sishi bilan о‘sib boradi, shu tariqa, kompaniya kapitali strukturasida qarz ulushi qanchalik yuqori bо‘lsa, kompaniya uchun qarz qiymati shunchalik baland bо‘ladi.

Kapital tarkibi bо‘yicha boshqa mashhur nazariyalaridan biri bulgan «soliq qalqoni» modeli ham mavjud ( bunda soliq qonunchiligi buyicha qarz bо‘yicha beriladigan foiz soliqqa tortilmaydi), Yensenning erkin pul oqimlari nazariyasi modeli 2001 yilda ishlab chiqilgan Mayersning «iyerarxiya nazariyasi» modeli hisoblanadi.

• Kapital tarkibi bо‘yicha boshqa mashhur nazariyalaridan biri bulgan «soliq qalqoni» modeli ham mavjud ( bunda soliq qonunchiligi buyicha qarz bо‘yicha beriladigan foiz soliqqa tortilmaydi), Yensenning erkin pul oqimlari nazariyasi modeli 2001 yilda ishlab chiqilgan Mayersning «iyerarxiya nazariyasi» modeli hisoblanadi.

Mayers bо‘sh pul mablag‘lari mavjudligida kompaniya ichki moliyalashtirishni tashqi moliyalashtirishdan afzal kо‘radi, chunki ichki moliyalashtirishda axborot assimmetriyasi muammosi vujudga kelmaydi deb xulosa chiqaradi. Tashqi moliyalashtirish sifatida kompaniya qarz xarajatlari foyda miqdoridan oshib ketmagunga qadar qarzga mablag‘ jalb qilishni afzal kо‘radi. Bunda qimmatli qog‘ozlar chiqarish oxirgi navbatda amalga oshiriladi.

• Mayers bо‘sh pul mablag‘lari mavjudligida kompaniya ichki moliyalashtirishni tashqi moliyalashtirishdan afzal kо‘radi, chunki ichki moliyalashtirishda axborot assimmetriyasi muammosi vujudga kelmaydi deb xulosa chiqaradi. Tashqi moliyalashtirish sifatida kompaniya qarz xarajatlari foyda miqdoridan oshib ketmagunga qadar qarzga mablag‘ jalb qilishni afzal kо‘radi. Bunda qimmatli qog‘ozlar chiqarish oxirgi navbatda amalga oshiriladi.