Mavzu: Agentlik nazariyasi. Yensen-Mekling nazariyasi

Bundan tashqari, agentlik munosabatlari quyidagilardan iborat bо‘lgan agentlik xarajatlariga olib keladi:

• - mulk egasi va menejer о‘rtasida muloqot о‘rnatish xarajatlari;
• - mulk egasining menejerni nazorat qilish xarajatlari;
• - menejerning о‘zini - о‘zi cheklash xarajatlari;
• - qoldiq yо‘qotishlar.

Model quyidagi asosiy taxminlarga yо‘l qо‘yadi:

• - barcha tashqi aksiyalar ovoz berish huquqiga ega emas;
• - tashqi mulk egalari faqat pul oqimlari yoki boylikning о‘sishi orqali mulkdan foyda oladi (ya’ni sof foyda olmaydi);
• - menejerning ish haqi qat’iy belgilab qо‘yilgan bо‘ladi;
• - modelning dinamik jihatlari tahlildan chiqarib tashlanadi.

Qо‘shimcha taxminlar (keyinchalik susaytiriladi):

• firma hajmi qat’iy belgilanadi;
• monitoring va о‘zini - о‘zi cheklash uchun imkoniyat yо‘q;
• qarz olish uchun imkoniyat yо‘q;
• risk va diversifikatsiya zarurati e’tiborga olinmaydi.

Natijada quyidagi xulosalar kelib chiqadi:

• - agar menejer firma kapitalining 100% egasi bо‘lsa, u eng yuqori xarajatlar va eng yuqori foyda tengligidan kelib chiqib (“jamoat uchun eng qulay variant”), qо‘llanadigan harakatlar optimal hajmini tanlaydi;
• - agar menejer firmaning tо‘laqonli egasi hisoblanmasa, qо‘llanadigan harakatlar darajasi jamoat uchun eng qulay variantdan past bо‘ladi va firmaning qimmati pasayib ketadi;
• - mulk egasi tomonidan nazorat qilish imkoniyati firma qiymatini oshiradi va nazorat bо‘lmagan vaziyatga nisbatan xususiy foyda iste’molini kamaytirishga imkon beradi.

Agentlik nazariyasida boshqa modellar ham foydalaniladi. Masalan, kapital strukturasi modellari. Ulardan birining asosida yotadigan Modilyani - Miller teoremasiga kо‘ra, qarz va mulk о‘rtasida tanlov firmaning qiymatiga ta’sir etmaydi. Bu fikr faqat moliya bozorlari mukammal bо‘lgan hollarda tо‘g‘ri bо‘ladi. Biroq, Yensen va Meklingga kо‘ra, qarz agentlik xarajatlari bilan ham bog‘liq bо‘ladi.

• Agentlik nazariyasida boshqa modellar ham foydalaniladi. Masalan, kapital strukturasi modellari. Ulardan birining asosida yotadigan Modilyani - Miller teoremasiga kо‘ra, qarz va mulk о‘rtasida tanlov firmaning qiymatiga ta’sir etmaydi. Bu fikr faqat moliya bozorlari mukammal bо‘lgan hollarda tо‘g‘ri bо‘ladi. Biroq, Yensen va Meklingga kо‘ra, qarz agentlik xarajatlari bilan ham bog‘liq bо‘ladi.