Mavzu: Alsgeymer kasalligining molekulyar mexanizmi

Alsgemer sabablari. Kasallikning sababini aniq ko’rsatib bo’lmaydi. Bugungi kunda Alsgeymer kasalligining paydo bo’lishi uchun uchta gipoteza mavjud. Xolinergik gipotezasida kasallik neyromediator atsetilxolin sintezining pasayishiga, ya’ni nerv-mushak tarqalishi uchun javob beradigan biologik faol modda kelishi aytiladi. Ushbu nazariya birinchi bo’lib paydo bo’lgan, ammo bugungi kunda olimlar uni shubha ostiga olishmoqda, chunki asetilkolin muvozanatini tiklaydigan dorilarni qo’llash kasallikni davolashda yaxshi samara bermaydi. Biroq, bu gipoteza Alsgeymer kasalligi uchun parvarishlash terapiyasining bir qator usullarini yaratishga xizmat qildi. Amiloid gipotezasi kasallikning asosiy sababi beta-amiloid peptidlari — bimolekulyar oqsil tipidagi konstruktsiyalarni cho’kishidir. Sog’lom odamda, ular miyadagi asab hujayralarini himoya qiladi. Ularning umri qisqa va o’z vazifalarini bajargandan so’ng amiloidlar oqsillarni — proteazlarni tozalash orqali yo’q bo’lib, ularni xavfsiz toksinlarga aylantiradi, keyinchalik tanadan xalos bo’ladi. Ammo agar bu mexanizm buzilgan bo’lsa, unda asab hujayralarining himoyachilari ularning qotillariga aylanadi. Bundan tashqari, beta-amiloid peptidlari bir-biri bilan birlashib, proteazni yo’q qiluvchilarga kirish imkonini to’sadi. Bugungi kunda ushbu nazariya olimlar tomonidan eng kichik detallarga qadar faol ravishda ishlab chiqilmoqda va bir qator muhim natijalarni berdi.

Tau gipotezasi mikrotubulalar bilan bog’liq bo’lgan oqsil — Tau oqsilining tuzilishidagi g’ayritabiiylik tufayli yuzaga keladigan anormalliklarning ketma-ket ketma-ketligini o’rganadi. Ushbu oqsilning iplari birlashib, asab hujayralari ichida chalkashliklar hosil qiladi, bu mikrotubulalarning parchalanishiga va neyron ichidagi transport tizimining qulashiga sabab bo’ladi deb taxmin qilinadi. Bu hujayralar orasidagi biokimyoviy uzatishni buzilishiga, so’ngra ularning o’limiga olib keladi. Alsgeymer kasalligining dastlabki belgilarida darhol shifokor bilan maslahatlashib, turmush tarzingizni tubdan qayta ko’rib chiqishingiz kerak. Jismoniy faollikning yetishmasligi, intellektual faoliyat, aloqa yetishmasligi, vitaminlar yetishmasligi, giyohvandlik (alkogol, chekish) kasallikni kuchaytirishi va uning tez rivojlanishiga turtki berishi mumkin.