Mavzu: Amaliy ekonometrik modellar

8.Asosiy fondlar va investitsiyalar tahlili.

Milliy iqtisodiyot modeli iste’mol funktsiyasi, mehnat haqi

investitsiyasi, daromadlarni shaklanishi va boshqa funktsiyalardan
tashkil topgan tenglamalar tizimini o’z ichiga oladi. Chunki bu
makroiqtisodiy ko’rsatkichlar iqtisodiy holatini umumlashtiruvchi
o’zaro aloqada bo’lgan ko’rsatkichlardan iborat. Ya’ni iqtisodiyotda
yakuniy iste’molga xarajatlar yalpi milliy daromadga bog’liq. Shu
bilan birga milliy daromad hajmi investitsiya funktsiyasi sifatida
qaraladi.
Chiziqli juft regressiya ekonometrikada ko’proq quyidagi iste’mol funktsiyasini
o’rganishda qo’llaniladi:

bu erda: S – iste’mol;
y – daromad;
K va L - funktsiyaning paramerlari.
Ushbu chiziqli regressiya tenglamasi odatda quydagi balanis munosabati bilan birgalikda qo’llaniladi.

bu erda: I - investitsiya xajmi;

r - jamg’arma.
Soddalik uchun faraz qilaylik, daromad istemol va investitsiya uchun sarflansin.
Shundan kelib chiqib quydagicha teglamalar sistemasi o’rganiladi:

Ushbu tenglamalar tizimida balanis munosabatining mavjudligi regressiya

koeffitsenti qiymatiga birdan katta bo’lmaslik shartini quydagi, ya’ni K  1
Faraz qilaylik hisoblangan iste’mol funktsiyasi quydagicha bo’lsin:

Ushbu funktsiya har bir million so’m daromaddan iste’molga o’rtacha 650000 so’m, investitsiyaga 350000 so’m sarflanishini ko’rsatadi. Agar investitsiya miqdorini daromadga nisbattan regressiyasini hisoblasak, yani , u holda regressiya tenglamasi quydagi ko’rinishga ega bo’ladi;

Oxirgi ikkita tenglamada regressiya koeffitsentlari 0,65+0,35=1 tenglik bilan
bog’langan.
Agar regressiya koeffitsenti 1 dan katta bo’lsa, u holda y  C  I  o’rinli bo’ladi, ya’ni iste’molga nafaqat daromad jarg’arma ham sarflanadi.
Iste’mol funktsiyasida regressiya koeffitsent multiplikatorni hisoblash uchun ham
foydalaniladi:

bu yerda:
m – multiplikator
b - iste’mol funktsiyasi regressiya koeffitsenti
Bizning misolimizda m  1/1 0,65  2,86 . Multiplikatorning bu qiymati
qo’shimcha 1mln. so’mni uzoq muddatli jamg’armaga qo’yish bilan har qanday
sharoitda ham qo’shimcha 2,86 mln. so’m daromad olinishini ko’rsatadi.