Mavzu: Antibiotiklar ishlab chiqarish texnologiyasi Reja

Antibiotiklarni qoʻllash
Antibiotik moddalar xalq xoʻjaligining turli xil sohalarida hamda ilmiy tadqiqot laboratoriyalarida ishlatiladi. Ular tibbiyotda, qishloq xoʻjaligida, oziq-ovqat va konserva sanoatida ishlatiladi, biologik tadqiqotlarda esa maxsus ingibitor sifatida qoʻllaniladi.
Medisinada – antibiotiklar koʻplab yuqumli kasalliklarni davolashda keng qoʻllanilib kelmoqda, bu kasalliklarning ayrimlarini ilgari davolab boʻlmaydi deb hisoblanar yoki oʻlim bilan tamom boʻlar edi. Bu kasalliklar qatoriga sil kasalligining (tuberkulyoz) ayrim shakllari, ayniqsa miningit sili antibiotik qoʻllanilmasdan oldin 100% oʻlimga olib kelardi. Vabo kasalligi (chuma), Osiyo xolerasi, qorin tifi, buresellyoz, pnevmoniya va boshqa kasalliklarni keltirish mumkin.
Hozirgi vaqtda 100 ga yaqin antibiotiklar tibbiyot amaliyotida qoʻllanilib kelinmoqda (1-jadval).
1-jadval
Medisinada keng qoʻllaniladigan antibiotiklar

Antibiotik	Produsent	Ta’sir etuvchi ob’ekt	Ta’sir mexanizmi
Penisillin	Penicillium sp.	Grammanfiy bakteriyalar	Hujayra devori hosil boʻlishini toʻxtatadi
Sefalosporin	Cephalosporium sp.	Grammanfiy va grammusbat bakteriyalar	Hujayra devori hosil boʻlishini toʻxtatadi
Eritromisin	Streptomyces erythreus	Grammmanfiy bakteriyalar	ribosomal 50S subedinisa faoliyat-ini susaytiradi
Streptomisin	S. griseus	Grammanfiy va grammusbat bakteriyalar	ribosomal 50S subedinisa faoliyatini susaytiradi
Tetrasiklin	S. aureofaciens	Grammanfiy va grammusbat bakteriyalar	ribosoma bilan aminoasil-tRNK bogʻliqligini toʻxtatadi
Polimiksin	Bacillus polymyxa	Grammusbat bakteriyalar	sitoplazmatik membranani buzadi
Basitrasin	B. subtilis	Grammanfiy bakteriyalar	Hujayra devorining peptidoglikin komponenti sintezini toʻxtatadi
Amfoterisin B	Streptomyces nodesus	Mikroskopik zamburugʻlar	Membrana komponentlariga ta’sir qiladi
Xloramfenikol	S. venezuelae	Grammanfiy va grammusbat bakteriyalar, rikketsiylar	Ribosomadagi translyasiya jarayonini toʻxtatadi