Mavzu: areal lingvistikaning metodologik va metodikasoslari

3-MAVZU: AREAL LINGVISTIKANING METODOLOGIK

VA METODIKASOSLARI
Reja:

1.Areal lingvistikaning metodologik va metodik asoslari xususida.

2.Bir til yoki o‘zaro qo‘shni tillarga mansub lahjalarning fonetik, leksik va Grammatik xodisalari va taqsimlanishi.

3.Ikki qo‘shni lahjalar va tillar orasidagi chegara va ularning kengayish xususiyatlari.

4.O‘zbek va qozoq, o‘zbek va turkman, o‘zbek va qirg‘iz, o‘zbek va tatar tillari orasidagi munosabatlar.

5.Asta-sekinlik bilan rivojlanuvchi til davomiyligi tamoyilini aniqlash va tahlil qilish.

Tayanch so‘zlar: аreal lingvistikaning metodologik va metodikasoslarixususida, бir til yoki o‘zaro qo‘shni tillargamansublahjalarningfonetik, leksikvagrammatikxodisalarivataqsimlanishi, иkkiqo‘shnilahjalar va tillarorasidagi chegaravaularning kengayish xususiyatlari.O‘zbekvaqozoq, o‘zbekvaturkman, o‘zbekvaqirg‘iz, o‘zbekvatatartillariorasidagimunosabatlar, аsta-sekinlik bilan rivojlanuvchitil davomiyligi tamoyilini aniqlash va tahlil qilish.

1-topshiriq.Bir so‘zning o‘zbek va qozoq, qirg‘iz, rus tillarida qo‘llanilishini areal jihatdan lingvistik tahlil qiling va Konseptual jadval ko‘rinishida asoslang.

Mavjudso‘zlar	o‘zbek tilida	qozoq tilida	qirg‘iz tilida	rus tilida
Yaxshi	yaxshi	jaashi	jakshi	хорошо
Yangi	yangi	jonga	jangi	новый
Ota	ota	ata	ata	папа
Ona	Ona	ol	ene	мама

Konseptual jadval
2-topshiriq.Ikki qo‘shni tillar orasidagi chegara va ularning kengayish xususiyatlarini FSMU metodi asosida misollar bilan ko‘rsating.

F	Qo’shni tillarning chegaralari davlat chegaralaridan farq qiladi.Ikki qo’shni lahjalar deganda qarluq va qipchoq lahjalarini, xususan farqlarini ko’rish mumkin.
S	O’zbek va qozoq, o’zbek va turkman, va qirg’iz,o’zbek va tatar tillari orasidagi munosabatlar. Turkiy tillarning o’zaro ta’siri metisitsiya hodisasidir.
M	Misollar:o’zbek tilida-ota,ona,aka,opa,uka,singil;Qozoq tilida:ata,ol,ag’a,apa,shika,apa. Qirg’iz tilida:ata,ene,aga,karinchag,aga.
U	Bizga ma’lumki,hech bir til yakka o’zi paydo bo’lib qolmaydi va rivojlana olmaydi. Bir tilning shakllanishi uchun boshqa tillarning o’rni beqiyosdir.