Mavzu: avtomatlashtirilgan tizimlarning elektr qismlari. Reja: 1

NAZORAT UCHUN SAVOLLAR
1. Avtomatika so`zi nima ma`noni bildiradi.
2. Avtomatlashtirilgan elektr yuritma deganda nimani tushunasiz.
3. Elektr yuritmani boshqarish va himoya vositalariga nimalar kiradi.
4. Datchik nima.
5. Kuchaytirgich nima vazifani bajaradi.
1. Releni vazifasi nima.
2. Kuchaytirgichni. Kuchaytirgich koeffitsenti va parametrlari.
Adabiyotlar ro`yhati:
1. А.С.Каримов ва бошкалар. Электротехника ва электроника асослари. Т. «Укитувчи» 1995 йил.
2. А.Я.Шихин и другие. Электротехника. М. «Высшая школа» 1989 год.
3. А.Рахимов. Электротехника ва электроника асослари .Т. «Укитувчи» 1998 йил.
4. А.И. Холбобоев, Н.А.Хошимов. Умумий электротехника ва электроника асослари. 2000 йил.
5. В.В.Паушин и другие. Основа автоматики вычислительный микропроцессорной техники.Т. 1989 год.


Mavzu: O’zgarmas tok mashinali elektr yuritmalar.

Reja:

1. Elektr mashinalarni vazifasi va ishlash prinspi.

2. O`zgaruvchan va o`zgarmas tok mashinalari.

3. Elektr yuritma tushunchasi.

4. Elektr yuritma turlari.
Elektr mashinalari mexanik energiyani elektr energiyaga (elektr generatorlari) elektr energiyani mexanik energiyaga (elektr dvigatellari) o`zgartirish uchun ishlatiladi.
Tok turiga qarab elektr mashinalari o`zgaruvchan tok mashinalari va o`zgarmas tok mashinalari turlariga bo`linadi.
Elektr mashinalarini tuzilishi va ishlash prinspi elektromagnit induksiyani hodisasiga va magnit maydonlari o`zaro ta`siriga asoslangan.
Elektr mashinalari qo`zg`almas qism stator va harakatlanuvchi qism rotordan iborat. Elektr mashinasi ishlash prinspiga bog`liq holda bu qismlarni har biri indukator (nagbit maydin hosil qilish uchun) yoki yagor (EYUK induksiyalanadi) bo`lib ishlashi mumkin.
Masalan: 1 fazali o`zgaruvchan tok generatorida (1-rasm) indukator vazifasini o`zgarmas magnit bajaradi, aylanuvchi qismli ramka yakor hisoblanadi.
O`zgaruvchan EYUK olishni tushuntiruvchi sxema.
a) magnit maydonda harakatlanuvchi ramka.
b) o`zgarmas magnitni aylanishi.
1-rasm b) da ko`rsatilgan generator sxemasida aylanuvchi magnit indukator hisoblanadi (rotor); cho`lg`am va yakor hisoblanadi (stator). Vaqt birligi ichida rotor tezligi elektr mashinasini aylanish chastotasi deb ataladi.
Agarda elektr mashinasini aylanish chastotasi magnit maydonni aylanish chastotasi bilan bir hil bo`lsa bunday elektr mashina sinxron deb ataladi.
Asinxron mashinalarda esa rotorni aylanish tezligi magnit maydonni aylanish chastotasidan oz.